ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္းဥပေဒအရ အၿပီးအျပတ္ရရွိသည့္ အခြင့္အေရး(Vested Right) အေၾကာင္း၊ ဥပေဒဗဟုသုတ။
●ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္း ဥပေဒအရျမန္မာတို႔၏ အေမြဆက္ခံခြင့္သည္ ဘိုးဘြား၊ မိဘ၊ အေမြကို သားသမီး၊ ေျမးျမစ္တို႔က မ်ိဳးႏြယ္စဥ္ဆက္၊သားစဥ္ေျမးဆက္ခံစားရေသာ အၿပီးအျပတ္ရရွိသည့္ အက်ိဳးခံစားခြင့္ ကိုVested Right ဟုေခၚဆိုၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ေမာင္ဘတူႏွင့္ မသက္စု အတြဲ(၅) ရန္ကုန္ ၊ စာမ်က္ႏွာ-၇၈၅ စီရင္ထုံးတြင္ ထုံးဖြဲ႕ထားပါသည္။
●ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ျမန္မာ့ဓေလ့ ထုံးတမ္း ဥပေဒအရ အေမြဆက္ခံေရးႏွင့္ပတ္သက္၍အ ေျခခံမူ(၆)ရပ္ရွိပါသည္။
(၁)ေသတမ္း စာေရးခြင့္မရွိသည့္ အေမြဆက္ခံျခင္း။
(၂)သားသမီး မရွိသည့္လင္ႏွင့္ မယားတို႔တြင္ လင္ေသလၽွင္ မယား ၊မယားေသလၽွင္လင္ အေမြဆက္ခံ ျခင္း။
(၃)အေမြသည္ေအာက္ရွိ အေမြခံမ်ားရွိေနလၽွင္ အထက္ရွိ အေမြခံမ်ားထံသို႔ မဆန္ရျခင္း။
(၄)အေမြခံမ်ိဳးဆက္နီးသူက အေမြခံမ်ိဳးဆက္ေဝးသူအား အေမြမွဖယ္ထုတ္နိင္ျခင္း။
(၅)အေမြခံမ်ိဳးဆက္ အနီးအေဝးတူေနလၽွင္ေသြးရင္းေဆြမ်ိဳးကေသြး တစ္ဝက္ေဆြမ်ဳိးကိုအေမြမွဖယ္ ထုတ္နိင္သည္။
(၆)အျပဳအမူေကာင္းျခင္းေၾကာင့္ အေမြမရနိင္ေသာ္လည္း၊ အျပဳအမူဆိုးေၾကာင့္အေမြဆုံးရႈံးနိင္ျခင္း။
အထက္ပါအခ်က္(၆)ရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အခ်က္(၁)ရပ္ျခင္း အလိုက္ဆက္လက္၍ အခ်ိန္ရလၽွင္ရသလို ဗဟုသုတအျဖစ္ေဖၚျပေပးပါမည္။
ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္းဥပေဒအရအေမြဆက္ခံေရးအေျခခံမူမ်ားမွ-
(၁)ေသတမ္းစာေရးခြင့္မရွိသည့္အေမြဆက္ခံျခင္းအေၾကာင္းဥပေဒဗဟုသုတ။
●ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္းဥပေဒအရ"ေသတမ္းစာေရးခြင့္မရွိသည့္အေမြဆက္ခံျခင္း"
ဥပေဒသသည္အတည္ျဖစ္၍ခိုင္ျမဲလ်က္ရွိပါသည္။
●ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္းဥပေဒ၌ေသတမ္းစာျဖင့္ပစၥည္းလႊဲေပးျခင္း၊အေမြခံပစၥည္းကို
ခြဲေဝထားခဲ့ျခင္း၊သည္ဓေလ့ထုံးတမ္းတစ္ခုျဖစ္လာေၾကာင္းထင္ရွားေအာင္မျပနိင္
ဘဲေသတမ္းစာကိုလက္မခံနိင္-ဟု"မဘြင့္ႏွင့္မရင္S.Jစာမ်က္ႏွာ(၉၅)အမွဳတြင္စီ
ရင္ထုံးဖြဲ႕ထားပါသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။
●မွတ္ခ်က္-ထို႔ေၾကာင့္ယေန႔ယခုအခ်ိန္တြင္"ေသတမ္းစာေရးသား၍အေမြမေပးနိင္"
သည့္ဥပေဒသည္အတည္ျဖစ္ခိုင္ျမဲလိုက္နာက်င့္သုံးေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။
(၂)သားသမီးမရွိလၽွင္ လင္ေသလၽွင္မယား၊မယားေသလၽွင္လင္၊ အေမြဆက္ခံျခင္းအေၾကာင္း ဥပေဒဗဟုသုတ။
●ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးတမ္းဥပေဒအရ သားသမီးမက်န္ရစ္ေသာမုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အေျခခံမူမွာ လင္ ေယာက္က်ားေသဆုံးလၽွင္ က်န္ရစ္သူမယား(မုဆိုးမ)သည္ လင္မယားႏွစ္ဦးပိုင္ပစၥည္းအားလုံးကိုတစ္ဦးတည္း
အေမြခံအျဖစ္ ရရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအတူပင္မယားျဖစ္သူေသဆုံးလၽွင္လည္း က်န္ရစ္သူေယာက္က်ား(မုဆိုးဖို)သည္ လင္မယားႏွစ္ဦးပိုင္သည့္ပစၥည္း အားလုံးကို အေမြခံအျဖစ္ရရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။
●ထိုအျပင္ေသဆုံးသူလင္ သို႔မဟုတ္ မယားရပိုင္ခြင့္ရွိေသာ အေမြမခြဲရေသးသည့္ အေမြပစၥည္းအေပၚတြင္ လည္းရပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း ဓမၼသတ္ႏွင့္ စီရင္ထုံးမ်ား၌ေတိ့နိင္ပါသည္။
●"ေမာင္ဝိုက္ႏွင့္ေမာင္ၿငိမ္းပါ(၂)ေအာက္ျမန္မာျပည္(၁၈၉၇-၁၉၀၁)"စီရင္ထုံးတြင္-
-လင္ သို႔မဟုတ္မယားေသဆုံးခ်ိန္တြင္ သားသမီးမက်န္ရစ္လၽွင္ထို လင္မယားႏွစ္ဦးပိုင္ပစၥည္းအားလုံးကိုက်န္ရစ္သူမုဆိုးဖို
သို႔မဟုတ္ မုဆိုးမ တစ္ဦးတည္းကသာ အေမြစားအေမြခံအျဖစ္ရရွိသည္။
ထို႔အျပင္က်န္ရစ္သူ မုဆိုးဖို သို႔မဟုတ္ မုဆိုးမအေနျဖင့္ေသသူ၏မခြဲရေသးေသာ အေမြပုံကို ခြဲေဝေပးရန္ေတာင္းဆိုခြင့္ရွိသည္။
ဟုထုံးဖြဲ႕ထားပါသည္။
မွတ္ခ်က္- ထို႔ေၾကာင့္သားသမီး မက်န္ရစ္သည့္ ဗုဒၶဘာသာလင္မယားပိုင္ပစၥည္းတြင္ "လင္ေသမယားရ ၊မယားေသလင္ရ" အခြင့္အေရး
ရွိပါသည္။ ထို႔အျပင္ အေမြမခြဲေသးသည့္ေသဆုံးသူ၏ အေမြခံစားခြင့္ ကိုလည္းက်န္ရစ္သူမုဆိုးဖို သို႔မဟုတ္ မုဆိုးမ ကတရားစြဲဆိုေတာင္းဆိုခြင့္ရွိပါသည္။ ။
