တရားရံုးေရာက္မွ ေတြ႔ၾကတာေပါ့ကြာ

တရားရံုးေရာက္မွ ေတြ႔ၾကတာေပါ့ကြာ 

✨✨✨✨✨✨✨✨✨✨

                 ေျပလြင္ျမင့္

 တရားရံုးက ဖရိုဖရဲ။ တရားသူႀကီးက ဗရမ္းဗတာ။ေရွ႕ေနက ကလိန္ကက်စ္။ စာအုပ္မ်ားႏွင့္ဖိုင္တြဲအစုတ္ေတြ၊ ယိုင္ရြဲ႕ရြဲ႕စာအုပ္စင္ေတြႏွင့္တရားခြင္တစ္ခုလံုး ေမွာင္မိုက္ေလွာင္အိုက္ေနသည္။

ထိပ္ေျပာင္၍ ၀ၿဖီး ၿပဲလန္ေနေသာတရားသူႀကီးသည္ တရားခြင္ေပၚ၌မ်က္မွန္ခၽြတ္လိုက္၊ ျပန္တပ္လိုက္၊ေရွ႕ဖတ္စာေရး လာတင္သည့္ စာရြက္ကိုငံု႔ဖတ္ၾကည့္လိုက္ႏွင့္ အလုပ္ရႈပ္ေနသည္။ေရွ႕ေနက အားတက္သေရာ ေလွ်ာက္လဲေနစဥ္မွာပဲ သမီးထံမွ တယ္လီဖုန္းလာသျဖင့္ဖုန္းကိုေကာက္ကိုင္လိုက္သည္။ သမီး၏ လက္ထပ္ပြဲတြင္၀ယ္မည့္ အ၀တ္အစားမ်ားကိစၥကို တေဆြးတေႏြးေျပာေနသည္ကို ႏွစ္ဖက္ေရွ႕ေနတို႔က စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ေငးၾကည့္ေနသည္။ ထို႔ေနာက္၊တရားခြင္ေပၚမွပင္ တရားသူႀကီးက “လက္ထပ္၀တ္စံုတစ္ခုဘယ္ေစ်းေပါက္သလဲ” ဟုေရွ႕ေနကိုလွမ္းေမးလိုက္ၿပီး သူ႔သမီးမဂၤလာေဆာင္လွ်င္ လာဖို႔ဖိတ္ၾကားေနသည္။ ထို႔ေနာက္၊ေရွ႕ေနအား ေလွ်ာက္လဲခ်က္ကို ဆက္ေျပာခိုင္းလိုက္သည္။


ေရွ႕ေနသည္ သူ႔ဆရာေရွ႕ေနႀကီးအတြက္အမႈသည္မိန္းကေလးကေပးလိုက္သည့္ေရွ႕ေနခေငြႏွစ္သိန္းအား မေပးဘဲ ျဖတ္ခုတ္ထားခဲ့သည့္ေရွ႕ေနျဖစ္သည္။ရံုးခ်ိန္းအလီလီကုန္ဆံုးၿပီးေနာက္ အမႈသည္မိန္းကေလးက ငိုႀကီးခ်က္မႏွင့္ရပ္ကြက္ထဲ သို႔လာေရာက္၍ ရန္ေတြ႔ခဲ့သည္ကို ငံု႔ခံခဲ့ရသည့္ေရွ႕ေနျဖစ္သည္။ ဂုဏ္သိကၡာေပ်ာက္ဆံုးေနသည့္ ေရွ႕ေနျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ေသာ ဗရမ္းဗတာတရားသူႀကီးႏွင့္ထိုသို႔ေသာ ကလိန္ကက်စ္ေရွ႕ေနကို
လူအမ်ားေရွ႕တြင္ထုတ္္ျပခဲ့ျခင္းသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ဖရိုဖရဲျဖစ္ေနသည့္တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္ခ်က္ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခ်က္ ျဖစ္ ႏိုင္ပါသည္။သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ေသာတရားရံုးနွင့္ထိုသို႔ေသာတရားစီရင္မႈမ်ိဳး အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္-မရွိ၊သို႔မဟုတ္-မရွိေတာ့ပါဟူ၍ ျငင္းဖို႔ရာ ခဲယဥ္းလိမ့္မည္ထင္ပါသည္။

The State Vs. Jolly LL.B 2 ဇာတ္ကားကို ၾကည့္ေနရင္းက ကုန္လြန္ခဲ့ေသာေခတ္တစ္ေခတ္၊စံနစ္တစ္ခု၏ ရွက္ရြံ႕ စဖြယ္ပံုရိပ္ေကာက္ေၾကာင္းမ်ားကို ရိုက္ျပေနသကဲ့သို႔ ခံစားမိပါသည္။ (စက္တင္ဘာ၊၂၀၁၆)တြင္ USAID က ျပဳလုပ္သည့္ တရားမွ်တမႈလက္လွမ္းမီေရး(Access to Justice Initiative) ေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ခဲ့ပါသည္။ယင္းေဆြးေႏြးပြဲတြင္  “တရားရံုး မ်ားေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာအကဲျဖတ္သည့္အဖြဲ႔”က (၁-၁-၂၀၁၆)မွ(၃၁-၃-၂၀၁၆)အထိ ေလ့လာေတြ႔ရွိခဲ့သည့္ အစီရင္ခံစာကို ဖတ္ပါသည္။ အစီရင္ခံစာတစ္ေနရာတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။

“တရားသူႀကီးသည္ ၾကားနာေနစဥ္ တရားရံုးအတြင္းအမႈႏွင့္မပတ္သက္သူမ်ားႏွင့္ စကားေျပာဆိုေနျခင္း၊
တယ္လီဖုန္း လက္ခံေျပာဆိုေနျခင္းအပါအ၀င္ ၾကားနာမႈႏွင့္မသက္ဆိုင္ေသာအျခားအလုပ္မ်ားလုပ္ေနျခင္းကို ေလ့လာအကဲျဖတ္သူမ်ားက မၾကာခဏ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ၾကားနာစစ္ေဆးေနဆဲတြင္ပင္ တရားရံုးခန္းျပင္ပသို႔ထြက္သြားၿပီး ၾကားနာ စစ္ေဆးျခင္းကို ၎တို႔ကိုယ္တိုင္ရွိမေနေသာ္လည္း ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရန္ခြင့္ျပဳျခင္းမ်ားကိုျပဳလုပ္သည္။တရားသူႀကီးတစ္ ဦးသည္ တရားရံုးခန္းတစ္ခုတည္းတြင္ အမႈႏွစ္မႈကို တစ္ခ်ိန္တည္း၊တစ္ၿပိဳင္တည္း စစ္ေဆးၾကားနာျခင္း ျပဳလုပ္ပါသည္”
ကၽြန္ေတာ္သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ လက္ခေနာတရားရံုးျမင္ကြင္း-ကို သတိရလိုက္မိသည္။
တရားရံုးတိုင္း ထိုသို႔မဟုတ္သည္မွာေတာ့ေသခ်ာပါသည္။ သို႔ေသာ္၊ ေခတ္မ်ား၊ႏွစ္ကာလမ်ား၌ တရားရံုးမ်ားကို ဖိ ႏွိပ္ေမာင္းႏွင္မႈ၊ဥပဓိပ်က္ယြင္းမႈႏွင့္ဆိုဆံုးမခ်က္ကင္းမဲ့ေနမႈမ်ားကို အေႏွးျပကြက္မွာ ျမင္ေနရသကဲ့သို႔ ခံစားမိပါသည္။      

 ×××××××××××××××××××××××××××××××

The State Vs. Jolly LL.B 2 ကို နည္းနည္းဆက္ေျပာခ်င္ပါသည္။
ယင္းဇာတ္ကား၏အဓိကဇာတ္ေကာင္မွာ ဒုကၡေရာက္ေနသည့္အမႈသည္မိန္းကေလးထံမွ ေငြႏွစ္သိန္းကို
လိမ္လည္ ရယူခဲ့ေသာ Jolly ျဖစ္ပါသည္။အလိမ္ခံခဲ့ရေသာ မိန္းကေလးသည္ တိုက္ေပၚမွခုန္ခ်၍ သူ႔ကိုယ္သူ သတ္ေသသြား ေသာအခါ ေရွ႕ေနJolly သည္အႀကီးအက်ယ္ေနာင္တရသြားသည္။ သူ႔ကိုယ္သူျပဳျပင္ခဲ့သည္။ မိန္းကေလးေပးခဲ့ေသာ အမႈတြဲကို ေစ့ေစ့ စပ္စပ္ျပန္ဖတ္ခဲ့သည္။ရာထူးတက္ခ်င္ေနေသာရဲအရာရွိသည္ မိန္းကေလး၏ခင္ပြန္းကို မတရားသျဖင့္ပစ္သတ္ခဲ့ေသာ္လည္း
ရဲအရာရွိသည္  မည္သို႔မွ်အေရးယူျခင္းမခံရဘဲ အမႈပိတ္သိမ္းသြားခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

 Jolly က ထိုအမႈကို ျပန္လည္ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေပးရန္ လက္ခေနာတရားသူႀကီးထံသို႔ အသည္းအသန္ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။ ဖံုးကြယ္ထားခဲ့သည့္ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးခြင့္ရဖို႔ က်ားကုတ္က်ားခဲႀကိဳးစားခဲ့သည္။
စြပ္စြဲခံရသူ ရဲအရာရွိဘက္မွ အမႈလိုက္ပါေသာေရွ႕ေနႀကီးက ျပင္းျပင္းထန္ ထန္ ပိတ္ဆို႔ကန္႔ကြက္ေနသည့္ၾကားမွ ေနာက္ဆံုးတြင္ သက္ေသကိုစစ္ေမးတင္ျပဖို႔  အခြင့္အေရး ရသြားခဲ့သည္။

ဆိုပါစို႔၊အမႈ၏ တကယ့္ျဖစ္ရပ္အမွန္သည္ တရားခြင္ေရွ႕ေမွာက္မွာ ဘြားဘြားႀကီးရုပ္လံုးေပၚလာသည္။
တစ္ဖက္ေရွ႕ေနက အေၾကာက္အကန္ကန္႔ကြက္ေနေသာ္လည္း တစ္ေလ်ာက္လံုးဗရမ္းဗတာလုပ္ေနသည့္ တရားသူႀကီးက ထိုရံုးခ်ိန္းမွာပဲအမႈကိုစီရင္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။စီရင္ခ်က္မခ်မီ၊တရားသူႀကီးကတရားခြင္ပရိသတ္ကို စကားေျပာသည္။ ေျပာသည့္စကားက ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းသည္။ေတာ္ေတာ္လည္း စဥ္းစားဖို႔ေကာင္းသည္။

“လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အနည္းငယ္ေလာက္က ဒီလိုအမႈမ်ိဳး ကိုင္ရဖူးတယ္။က်ဳပ္ေန႔တိုင္းတရားရံုးကိုလာခဲ့တယ္။ ၆-နာရီထိုးတာ နဲ႔ အိမ္ျပန္ဖို႔အတြက္ကိုေပါ့။ ဘာလုပ္မလဲ၊ ဒီႏိုင္ငံရဲ့တရားစီရင္ေရးစနစ္ကိုက အဲဒီလိုပဲျဖစ္ေနတယ္ေလ”
“ပတ္၀န္းက်င္ကိုတစ္ခ်က္ၾကည့္လိုက္ပါ။ဒီေမွာင္မိုက္ေနတဲ့အခန္းေတြက က်ဳပ္တို႔တရားစီရင္တဲ့အခန္းေတြတဲ့။က်ဳပ္လ္ို တရားသူႀကီးေတာင္ ဒီမွာမေနခ်င္ရင္၊ တျခားလူေတြဆိ္ု ေျပာမေနနဲ႔ေတာ့ဗ်ာ”
“သန္း-၃၀၊ ဒီႏိုင္ငံမွာ မၿပီးျပတ္ေသးတဲ့အမႈေပါင္း သန္း-၃၀ေက်ာ္ရွိတယ္။တရားသူႀကီးရွိတာမွ ၂၁၀၀ တည္း။ တရား သူႀကီးတစ္ေယာက္က အမႈေပါင္း-၁ေသာင္းေက်ာ္ ကိုင္တြယ္ရတယ္။လူေတြက စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျပန္သြားၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့၊ အိႏၵိယမွာ လူႏွစ္ေယာက္ရန္ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ အရင္ဆံုးတစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ ဘာေျပာတတ္ၾကသလဲ သိလား”
“တရားရံုးေရာက္မွေတြ႔ၾကတာေပါ့ကြာတဲ့၊လူေတြဘာလို႔အဲဒီလိုလုပ္ၾကတာလဲ၊ေျပာစမ္းပါဦး၊ သူတို႔မွာ ယံုၾကည္ခ်က္ရွိ ေနေသးလို႔၊ တရားစီရင္ေရးအေပၚယံုၾကည္ေနၾကေသးလို႔”
“အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ရဲေတြက သူတို႔ေျပာတာကိုနားမေထာင္ၾကရင္၊တရားရံုးကနားေထာင္ေပးၿပီး သူတို႔ကိုတရား မွ်တေအာင္လုပ္ေပးမယ္ဆိုတာကို သူတို႔ေတြ ယံုၾကည္ၾကလို႔။ ဒီေတာ့ ဒီခံုေပၚမွာ ထိုင္ေနတဲ့လူတိုင္းက အဲဒီ ယံုၾကည္ခ်က္ကို မပ်က္စီးေစဖို႔တာ၀န္ရွိတယ္”
ရဲအရာရွိႀကီး ဆူေဗးဆင္းတို႔႔ကို ေထာင္ဒဏ္တစ္သက္တစ္ကၽြန္းခ်မွတ္ခဲ့သည္။
ပရိသတ္လည္း ေက်နပ္ခဲ့သည္။

ဇာတ္ကားတစ္ကားျဖစ္သည့္အတြက္ ဇာတ္ေကာင္စရိုက္မ်ားကိုေဖာ္ျပရာတြင္ အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ား၌ပိုပိုကဲကဲေလးလုပ္ ျပခဲ့မည္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္စရာရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ လက္ခေနာတရားသူႀကီး၏စကားသည္ တကယ့္အႏွစ္အသားျဖစ္သည္။
    ×××××××××××××××××××××××××××××××××××××

အိႏၵိယရုပ္ရွင္အခ်ိဳ႕က သူ႔ႏိုင္ငံ၏တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ေ၀ဖန္ေထာက္ျပဖို႔ ႀကိဳးစားေနသည္။
သင့္ေလ်ာ္ေကာင္းမြန္၍ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ႏိုင္သည့္ တရားစီရင္မႈစနစ္တစ္ခုကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ဖို႔ရာ
သူတို႔နည္း၊သူတို႔ဟန္ႏွင့္ ေတာင္းဆိုေနသည္။
ေကာင္းမြန္၍ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရသည့္တရားစီရင္မႈစနစ္ကို ႏိုင္ငံတိုင္းက လိုလားၾကမည္-ဟုကၽြန္ေတာ္ထင္ပါသည္။
တရားစီရင္မႈတြင္ ကေသာင္းကနင္းျဖစ္သည့္အခါတိုင္း တရားရံုးေတြကို လက္ညွိဳးေငါက္ေငါက္ထိုး၍ေ၀ဖန္၊ျပစ္တင္ ေလ့ရွိသည္မွာ မည္သည့္ႏိုင္ငံ၌မဆို အထူးအဆန္းမဟုတ္ေတာ့ဟုထင္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္၊ လက္ညွိဳးေငါက္ေငါက္ထိုး၍ ေ၀ ဖန္ျပစ္တင္ျခင္းတြင္ အဆံုးသတ္ခဲ့သည္မွာ ၀မ္းနည္းစရာျဖစ္သည္။မိမိတို႔ဘက္မွျပင္ဆင္ျဖည့္ဆည္းဖို႔၊ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးဖို႔ လိုအပ္ခ်က္မ်ားလည္း ရွိေနသည္ကို မသိမျမင္ေယာင္ျပဳေနသည္မွာ ၀မ္းနည္းစရာျဖစ္သည္။

တရားစီရင္မႈ ညီညြတ္မွ်တဖို႔ရာ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားလည္းညီညြတ္မွ်တရမည္ဆိုသည္ကို
ေမ့ေလ်ာ့ေနတတ္ပါသည္။
တရားစီရင္မႈယႏၱရားကိုဘယ္လိုအရည္အခ်င္းႏွင့္ဘယ္လိုအေတြ႔အႀကံဳရွိသူေတြက၊
ဘယ္ပံုဘယ္နည္းေမာင္းႏွင္ေနသလဲဆို သည္ကိုဥေပကၡာျပဳထားတတ္ပါသည္။
တရားစီရင္မႈဇာတ္ခံု၌ တရားသူႀကီးမ်ားသာမက ဥပေဒအရာရွိ၊ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္၊ရဲတပ္ဖြဲ႔၊ အစိုးရကခန္႔ထားသည့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးမ်ားႏွင့္သာမန္ျပည္သူတို႔သည္ပင္ ဇာတ္ေကာင္အျဖစ္  ပါ၀င္ၾကသည္ကို  ငုတ္တုပ္ေမ့ ေန တတ္ၾကပါသည္။
သို႔ေသာ္၊တာ၀န္အရွိဆံုး အဓိကဇာတ္ေကာင္မွာ တရားသူႀကီးျဖစ္သည္ကို ယံုမွားဖြယ္မရွိပါ။
 လက္ခေနာတရားသူႀကီးက တရားစီရင္ေနသည့္ ေမွာင္မိုက္ေသာအခန္းေတြကိုညႊန္ျပလ်က္
သူ႔ႏိုင္ငံ၏တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ညည္းျပခဲ့သည္။
သူ႔စကား၌ နာက်င္ေဆြးေျမ့မႈတစ္စံုတစ္ရာကို လွစ္ခနဲေတြ႔လိုက္ရသည္။
သူ၏ေျပာဆိုခ်က္တြင္ တရားရံုးမ်ားကိုသူ႔ႏိုင္ငံကလ်စ္လ်ဴျပဳထားပံုႏွင့္သူတို႔၏တရားစီရင္မႈစနစ္အေပၚ
စိတ္ပ်က္ ၿငီးေငြ႔မႈမ်ား ပါ၀င္ေနသည္။သူသည္ ဗရမ္းဗတာတရားသူႀကီးမွ်သာျဖစ္သည္ကို သရုပ္ျပ၀န္ခံခဲ့သည္။မည္သို႔ေသာေရွ႕ေန၊မည္ သို႔ေသာအဖြဲ႔အစည္းေတြႏွင့္လက္တြဲေနရသည္ကို ျမင္ေအာင္ျပခဲ့သည္။ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္တို႔ကို ရဲရဲလက္ခံခဲ့သည္။

အံ့ၾသစရာကားသည္မွ်ဗရမ္းဗတာျဖစ္ေနခဲ့ေသာတရားသူႀကီးပင္လွ်င္ သူ႔တရားရံုးအေပၚ
သူ႔ျပည္သူ၏ယံုၾကည္ကိုး စားမႈကို ဂုဏ္ယူတန္ဖိုးထားေနသည့္အခ်က္ျဖစ္သည္။
အစိုးရႏွင့္အခြင့္အာဏာပိုင္တို႔က နားမေထာင္ခဲ့သည့္
ျပည္သူ႔နစ္နာမႈ မ်ားကို တရားရံုးကေလးေလးစားစားနားေထာင္၍ တရားမၽွတေအာင္လုပ္ေပးရမည္ဟု ခံယူေနေသးသည့္အခ်က္ျဖစ္သည္။
ႏွစ္လိုစရာေကာင္းသည္မွာ လက္ခေနာတရားသူႀကီး၏လက္တြင္ ၿမဲၿမဲဆုပ္ကိုင္ထားသည့္
ေပတံကေလးျဖစ္ပါသည္။
 စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္ခဲ့သည့္တိုင္ သူ႔ျပည္သူက ထားရွိေနေသးသည့္ယံုၾကည္မႈေပတံကေလးျဖင့္
သူ႔တရားရံုးကို ေမာင္းႏွင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ယံုၾကည္မႈတစ္စံုတစ္ရာရွိေနေသးလွ်င္ အလံုးစံုပ်က္ယြင္းျခင္း မရွိေသးဟုဆိုရပါမည္။
ယံုၾကည္မႈ ရွိေသးလွ်င္ ထိုယံု ၾကည္မႈကို မပ်က္မယြင္းေစရေအာင္ဂရုဓမၼျပဳလ်က္ ပိုေကာင္းမြန္ေအာင္ တည္ေဆာက္၍ရပါသည္ဟုေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေသးသည့္သေဘာျဖစ္သည္။
သူ႔ေပတံက ေတာ္ေတာ္တိုပါသည္။သို႔ေသာ္၊အေရးႀကီးပါသည္။
“တရားရံုးေရာက္မွေတြ႔ၾကတာေပါ့ကြာ”ဟုေျပာေနေသးသလားဆိုသည္ကိုမူ
 စနည္းနာၾကည့္ရမည္ ထင္ပါသည္။     ။

                                  ေျပလြင္ျမင့္

 စံေတာ္ခ်ိန္
 ၅ ေမ ၂၀၁၇