ေျပလြင္ျမင့္
(၁၀-၁၁-၂၀၁၆ )7 Day Daily သတင္းစာ၊စာမ်က္ႏွာ-၇တြင္ေဖာ္ျပခ်က္အရ ကၽြန္ေတာ္ရရွိေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။
ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၆၆(ဃ) ျဖင့္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုအေရးယူရန္ တိုင္တန္းခ်က္အရ ရဲတပ္ဖြဲ႔က ထိုသူ ကိုဖမ္းဆီးခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ ခ်ဳပ္မိ္န္႔(remand)ေတာင္းခံရန္ ၿမိ့ဳနယ္တရားရံုးသို႔ရံုးထုတ္ရာ စြပ္စြဲခံရသူအတြက္ ေရွ႕ေနပါ၀ါ (ကိုယ္စားလွယ္စာ)တင္သြင္းခဲ့သည္။ယင္းကို ရီမန္ကာလအတြင္းေရွ႕ေနပါ၀ါေလွ်ာက္ထားခြင့္မရွိ ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ ျဖင့္ တရားသူႀကီးကပယ္ခ်ခဲ့ေၾကာင္းသိရသည္-ဆိုေသာ အခ်က္ပဲျဖစ္သည္။
ယခု၊ ကၽြန္ေတာ္ေဆြးေႏြးလိုသည္မွာ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ရဲကဖမ္းဆီးၿပီးေနာက္ ခ်ဳပ္မိန္႔ ေတာင္းခံရန္ တရာရံုးေရွ႕သို႔တင္ပို႔သည့္အခ်ိန္တြင္ ေရွ႕ေနျဖင့္ခုခံရန္ေဆာင္ရြက္သည္ကို တရားရံုးက ျငင္းပယ္လိုက္္ျခင္းမွာ မွန္ကန္မွ်တ ျခင္းရွိမရွိဆိုေသာအခ်က္ပဲျဖစ္ပါသည္။
××××××××××××××××××××××
ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၃၄၀(၁) ျပဌာန္းခ်က္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။
Any person accused of an offence before a criminal Court,or against whom procedings are instituted under this Code in any such Court, may of right be defended by apleader.
“ရာဇ၀တ္တရားရံုးတစ္ရံုးတြင္ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ျဖင့္ အစြပ္စြဲခံရသူ မည္သူမဆို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ -ဆိုခဲ့သည့္ရံုးတစ္ရံုးတြင္ ဤက်င့္ထံုးဥပေဒအရ အမႈစြဲဆိုျခင္းခံရသူ မည္သူမဆို၊ ေရွ႕ေနျဖင့္ခုခံပိုင္ခြင့္ရွိသည္”
ခ်ဳပ္မိန္႔ရီမန္ေပးမည့္ၿမိ့ဳနယ္တရားရံုး၊တရားသူႀကီးက ေရွ႕ေနပါ၀ါကို လက္မခံဘဲ ျငင္းပယ္လိုက္ျခင္းမွာ စြပ္စြဲခံရသူ သည္ တရားရံုး၌ “အမႈစြဲဆိုျခင္းခံရသူမျဖစ္ေသး” ဟူသည့္ ေကာက္ယူခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္မည္ထင္ပါသည္။
ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီး၏အမိန္႔၊ သိုု႔မဟုတ္ ၀ရမ္းမိန္႔မပါရွိဘဲ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ရဲအရာရွိကဖမ္းဆီးႏိုင္သည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒ ပုဒ္မ-၅၄ မွ ၅၉ အထိတို႔တြင္ေဖာ္ျပထားသည္။ သို႔ေသာ္ ၀ရမ္းအမိန္႔မပါ ဘဲ ဖမ္းဆီးထားသူတစ္ဦးကို ရဲအရာရွိက (သာမန္အားျဖင့္)၂၄နာရီထက္ပို၍ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းမျပဳရန္ ယင္းဥပေဒ ပုဒ္မ-၆၁ က တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ တားျမစ္ထားသည္။အေျခခံဥပေဒကလည္းခြင့္မျပဳေခ်။
သို႔ျဖစ္၍၊၂၄နာရီအတြင္းေမးျမန္းစံုေထာက္မႈၿပီးစီးရန္လကၡဏာမရွိလွ်င္ျဖစ္ေစ၊စြပ္စြဲခ်က္၊သို႔မဟုတ္-သတင္းေပးခ်က္ သည္ ခိုင္လံုသည္-ဟုယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလွ်င္ျဖစ္ေစ၊စြပ္စြဲခံရသူကို ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးထံသို႔ ခ်က္ျခင္းတင္ပို႔ေပးရန္ လည္း ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၆၇ တြင္ အတိအလင္းညႊန္ျပထားသည္။
ျပစ္မႈတစ္ရပ္ရပ္ျဖင့္စြပ္စြဲခံရသည့္တရားခံအား စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာရွိသည့္တရားရံုးသို႔တရားစြဲတင္ပို႔ျခင္းမွာ ရာဇ၀တ္ က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၇၀ အရေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္။စြပ္စြဲခံရသူကို ခ်ဳပ္မိန္႔(remand)ေတာင္းခံရန္ ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီး တစ္ဦးထံသို႔တင္ပို႔ျခင္းမွာ ပုဒ္မ၁၆၇ အရေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္။
သို႔ျဖစ္ရာ၊ခ်ဳပ္မိန္႔ရရွိရန္အတြက္ ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးထံ သို႔ တင္ပို႔ခံရသည့္ စြပ္စြဲခံရသူသည္ ပုဒ္မ-၃၄၀(၁)တြင္ေဖာ္ျပသည့္ “အမႈစြဲဆိုျခင္းခံရသူ” ဟုတ္မဟုတ္ ဆင္ျခင္ရန္ရွိပါသည္။
“ရဲက တရားခံအားခ်ဳပ္မိန္႔ေပးရန္ေလွ်ာက္လႊာတစ္ခုသည္ ဤဥပေဒအရပုဒ္မ ၁၆၇အတြင္း က်ေရာက္သည္ ျဖစ္ရာ ဤဥပေဒအရ “တရားရံုး၌စြဲဆိုေသာအမႈအခင္း”ျဖစ္သည္ဟု ဆံုးျဖတ္ရမည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ဖမ္းဆီးၿပီး ၂၄နာရီ ၾကာၿပီးေနာက္ တရားခံသည္ တရားရံုးေရွ႕သို႔ ေရာက္သည့္အခ်ိန္မွစ၍ ခုခံေခ်ပခြင့္ရွိလာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရဲကတရားခံကို စြဲခ်က္ျပဳလုပ္၍ တရားစြဲတင္ပို႔သည္ျဖစ္ေစ၊ မတင္ပို႔ရေသးသည္ျဖစ္ေစ၊ တရားခံ၏ တရား၀င္ကိုယ္စားလွယ္(ေရွ႕ေန)အား တရားခံႏွင့္ေတြ႔ဆံု ခြင့္ေပးရမည္” ဟု(၅၀၊ဘံုေဘ၊စာ၇၄၁) တြင္ ညႊန္ျပထားသည္။
“မည္သူမဆို ရာဇ၀တ္ရံုး၌ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ျဖင့္ အစြပ္စြဲခံရသည့္အခ်ိန္၊သို႔မဟုတ္ ဆိုခဲ့သည့္ရံုးတစ္ရံုးတြင္ ဤက်င့္ထံုး ဥပေဒအရ အမႈစြဲဆိုျခင္းခံရသည့္အခ်ိန္တြင္ ဤအခြင့္အေရးအစျပဳသည္။
ပုဒ္မ ၁၆၇အရ ရီမန္(ခ်ဳပ္မိန္႔)ေတာင္းခံသည့္ ေလွ်ာက္လႊာကို ရဲအရာရွိကတင္သြင္းျခင္းသည္ ဤက်င့္ထံုးဥပေဒအရ အမႈစြဲဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုသူမွာတရားခံျဖစ္၍တရားသူႀကီးေရွ႕သို႔ေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုသူ ၂၄နာရီၾကာ အဖမ္းထား ရၿပီးေနာက္ တရားရံုးသို႔ေရာက္လာသည့္အခ်ိန္တြင္ ဤအခြင့္အေရးအစျပဳေပသည္။သူ၏ေရွ႕ေန လာေရာက္ႏိုင္ သည္။ခ်ဳပ္မိန္႔ကို ကန္႔ကြက္ႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္-သူ၏ကိုယ္စား အျခားေလွ်ာက္ထားမႈတစ္စံုတစ္ရာျပဳလုပ္ႏိုင္ေပသည္။
(Llewellyn Evans, 27 Criminal Law Journal.1169)
အဆိုပါစီရင္ထံုးႏွင့္ဖြင့္ဆိုခ်က္ညႊန္ျပခ်က္တို႔အရဆိုလွ်င္ စြပ္စြဲခံရသူ(တရားခံ)အား ျပစ္မႈတစ္ရပ္ရပ္ျဖင့္ တရားရံုးသို႔ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၇၀(၁)အရ တရားစြဲတင္သည့္အခါတြင္သာမက ရဲကဖမ္းဆီးထားသည့္ စြပ္စြဲခံရသူ(တရားခံ) အား ခ်ဳပ္မိန္႔(remand)ေတာင္းခံရန္အတြက္ ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးေရွ႕သို႔ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒ ပုဒ္မ-၁၆၇အ၇ တင္ပို႔ သည့္အခါတြင္လည္း “အမႈစြဲဆိုျခင္းခံရသူ”အျဖစ္ မွတ္ယူရမည္ျဖစ္ရာ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၃၄၀(၁)ျပဌာန္းခ်က္ႏွင့္ အညီ “ေရွ႕ေနျဖင့္ခုခံပိုင္ခြင့္”ကို ရရွိေပလိမ့္မည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတရားရံုးမ်ားလက္စြဲအပိုဒ္၄၀၃(၁)တြင္ ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးေရွ႕သို႔တရားခံကိုမယူေဆာင္ခဲ့သမွ်၊ ထို႔ျပင္ ရီမန္အမိန္႔မေပးထိုက္ေၾကာင္း တရားခံကအေၾကာင္းျပခြင့္မရရွိသမွ် ရီမန္ေပးရန္အမိန္႔ကိုခ်မွတ္ျခင္းမျပဳႏိုင္- ဟူ၍လည္း ေဖာ္ ျပထားရာ ရီမန္အမိန္႔မေပးထိုက္ေၾကာင္း“တရားခံ၏အေၾကာင္းျပခ်က္”ကို ေရွ႕ေနက ကိုယ္စားလွယ္ပါ၀ါ တင္သြင္း၍ေဆာင္ ရြက္ျခင္းအား ရာဇ၀တ္တရားသူႀကီးက တားျမစ္ႏိုင္သည့္၊သို႔မဟုတ္-ျငင္းပယ္ႏိုင္သည့္အခြင့္အာဏာမရွိ-ဟုဆိုရေပမည္။
စြပ္စြဲခံရသူအား ခ်ဳပ္မိန္႔ေတာင္းသည့္အခ်ိန္တြင္ စြပ္စြဲခံရသူအတြက္ေရွ႕ေနပါ၀ါတင္သြင္းသည္ကို လက္ခံ၍ အဘယ္ ေၾကာင့္ခ်ဳပ္မိန္႔မေပးထိုက္ေၾကာင္းႏွင့္အဘယ္ေၾကာင့္အာမခံရထိုက္ေၾကာင္းအေၾကာင္းျပခ်က္ကိုၾကားနာရန္ျဖစ္ၿပီး ေရွ႕ေနပါ ၀ါ တင္သြင္းသည္ကို ျငင္းပယ္လိုက္ျခင္းသည္ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၃၄၀(၁)အရ “ေရွ႕ေနျဖင့္ခုခံပိုင္ခြင့္”ကိုျငင္းဆိုရာ ေရာက္ႏိုင္သျဖင့္ ေနာင္အခါဆင္ျခင္သင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳလိုက္ပါသည္။
××××××××××××××××××××××××
“ခင္ဗ်ားကို ကၽြန္ေတာ္ဖမ္းလိုက္ၿပီ။ ခုအခ်ိန္ကစၿပီး ခင္ဗ်ားရဲ့ေရွ႕ေနကိုေခၚႏိုင္ပါတယ္”
ျပည္ပ၀တၳဳႏွင့္ရုပ္ရွင္ကားမ်ား၌ မည္သို႔ေသာျပစ္မႈျဖင့္စြပ္စြဲခံရသူကိုမဆို ရဲက တာ၀န္အရ ဖမ္းဆီးသည့္အခါတိုင္း ထိုသို႔ေျပာေလ့ရွိၿပီး ထိုသို႔ေျပာသည္ကို ၾကားရသည့္အခါတိုင္းတြင္လည္း ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈျဖင့္စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦး၏ ဥပေဒက ေပးအပ္ထားသည့္အခြင့္အေရးနွင့္ခုခံေခ်ပခြင့္ကို အေလးထားသည့္စကားရပ္အျဖစ္ေက်နပ္မိပါသည္။
ဤသည္လည္း တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ၏ေကာင္းမြန္သည့္ အမွတ္လကၡဏာတစ္ခုျဖစ္တန္ရာပါသည္။
သေဘာရိုးျဖင့္ မွားယြင္းတတ္ပါသည္။
ဥပေဒကိုကိုင္တြယ္က်င့္သံုး၍ တာ၀န္ထမ္းရသူမ်ား၏ေသာက၊ ေမာဟတို႔ကို စာနာနားလည္ပါသည္။သို႔ရာတြင္ ႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္း တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာလြတ္လပ္မႈနွင့္စပ္လ်ဥ္း၍
ျပင္းထန္သည့္ ေ၀ဖန္ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ားကိုရင္ဆိုင္ခဲ့ရျခင္းႏွင့္ အျခားအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔မႈမကင္းသည့္တရားစီရင္မႈသေႏၶသား ကို ထပ္မံ၍ မဖြံ႔ၿဖိဳး မႀကီးထြားေစလိုေတာ့ျခင္းမွာ ဤစာေရးသားျခင္း၏ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
ပံုစံခြက္တစ္ခုထဲတြင္ အရြတ္တက္ေနေသာ တရားသူႀကီးမ်ားကို မဆိုလိုပါ။ ပ်ိဳရြယ္ေသာ၊ ၾကည္လင္ေနဆဲျဖစ္ေသာ တရားသူႀကီးငယ္လတ္မ်ားအေနျဖင့္ ပညာျပည့္ေအာင္လည္း အားထုတ္ေစလိုပါသည္။ႏွလံုးလွေအာင္လည္း သတိမူေစလိုပါ သည္။ “ပညာျပည့္၀နွလံုးလွ”ပါမွ မဆုတ္မနစ္ေသာသတၱိျဖင့္ စီရင္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ပါမည္။
ပင္ပန္းလွပါၿပီ။
တိုင္းသူျပည္သားေတြကို အမွန္တရားျပန္ေပးပါ-ဆိုသည္ကို ေျပာျပဖို႔မလိုေတာ့ဘူးထင္ပါသည္။
ေျပ လြင္ ျမင့္
