''တရားမွ်တေရး အတူတကြျမႇင့္တင္ေပး''ဆုိသည့္ ေဆာင္ပုဒ္ ႏွင့္အတူ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ တရားစီရင္ ေရး၏ သံုးႏွစ္တာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္း (၂ဝ၁၅-၂ဝ၁၇) ေအာင္ျမင္စြာ ၿပီးဆံုးၿပီျဖစ္ပါသည္။ စီမံကိန္းပထမႏွစ္ မွစတင္လ်က္ မဟာဗ်ဴဟာ အစီအစဥ္မ်ားကို သတ္မွတ္ထား သည့္ ဦးစားေပးနယ္ပယ္မ်ားတြင္ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ေဆာင္ ရြက္ခဲ့ပါသည္။စီမံကိန္းတစ္ႏွစ္ခ်င္းစီ၏ အၿပီးသတ္ကာလ မ်ားတြင္ မိမိတို႔အတြက္အေရးပါသည့္ ႏုိင္ငံတကာ မိတ္ဖက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သို႔ ဖိတ္ေခၚ၍ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္အတြင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အက်ဥ္းရွင္းလင္းျခင္းႏွင့္ လာမည့္ႏွစ္အတြက္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ လိုသည့္ အဆုိျပဳခ်က္မ်ားကို ဖိတ္ေခၚျခင္းတုိ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါ သည္။
တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္း ပထမႏွစ္ အတြင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအတြက္ အစီရင္ခံစာကို မိမိတို႔၏မိတ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ပံုႏွိပ္ျဖန္႔ေဝႏုိင္ခဲ့ၿပီး အမ်ားျပည္သူထံသို႔ မိမိတို႔၏တရားဝင္ ဝက္ဘ္ဆုိက္မွတစ္ဆင့္ အသိေပးႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းသုိ႔ ေဆာင္ရြက္ရျခင္း၏ တစ္ခုတည္းေသာအေရးပါသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္တကြ အဆင့္ဆင့္ေသာ တရား႐ံုးမ်ားသည္ တရားစီရင္ေရးတုိးတက္မႈႏွင့္ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို သိရိွေစလုိ၍ ျဖစ္ပါသည္။
ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရရိွ
ၿပီးခဲ့သည့္ စီမံကိန္း သံုးႏွစ္တာကာလအတြင္း ထင္ရွား ေပၚလြင္သည့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရရိွခဲ့သကဲ့သို႔ ေဆာင္ရြက္ရန္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားလည္း က်န္ရိွေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ စီမံကိန္း စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ငူ ခ႐ိုင္ တရား႐ံုး၊ လိႈင္သာယာၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုး၊ ဘားအံၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုး စသည့္တရား႐ံုး သံုး႐ံုးကို ေရွ႕ေျပးတရား႐ံုးမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္ တရား႐ံုး၊ မံုရြာခ႐ိုင္ တရား႐ံုး၊ ခ်မ္းေအးသာစံၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုး၊ ပုသိမ္ၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုးႏွင့္ မေကြးၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုး စသည့္ ေရွ႕ေျပးတရား႐ံုး ငါး႐ံုး တုိးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ျခင္းသည္ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္း ဒုတိယႏွစ္ အတြက္ ထူးျခားထင္ရွားသည့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားဟု ဆုိႏုိင္ပါ သည္။ အဆုိပါ ေရွ႕ေျပးတရား႐ံုးမ်ားရိွ မႈခင္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ အစီအစဥ္မ်ား ရရိွခဲ့သည့္ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ကနဦး ရလဒ္မ်ားတြင္ ၾကန္႔ၾကာမႈမ်ားကို သိသာစြာ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ခဲ့ ျခင္းႏွင့္ တုိးတက္သည့္ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မ်ားလည္း ပါဝင္လ်က္ရိွပါသည္။
ယခင္ တတိယႏွစ္လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ကဲ့သုိ႔ပင္ ယခု ၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ အေသးစိတ္ကိုေဖာ္ျပၿပီး မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားႏွင့္တကြ မဟာဗ်ဴဟာ ေဖာ္ ေဆာင္မည့္ နယ္ပယ္ငါးရပ္တြင္ ယခုႏွစ္အတြက္ စီမံကိန္း ေဖာ္ေဆာင္ၿပီးမႈမ်ား ပါဝင္ပါသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ လုပ္ငန္းရပ္မ်ား သည္ ယခင္ႏွစ္ စီမံကိန္းမ်ားအတြက္ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ လ်က္ရွိေသာ နယ္ပယ္က႑မ်ားျဖစ္ၿပီး အခ်ဳိ႕မွာ အသစ္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ က႑မ်ားကို အုပ္စုခြဲျခားမည္ဆုိပါက ဤသို႔ေတြ႕ရပါမည္။
သတင္းအခ်က္အလက္
တုိးခ်ဲ႕ဖြင့္လွစ္ေသာ တရား႐ံုးမ်ားတြင္ အမ်ားျပည္သူ ကုိယ္တုိင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားရယူႏိုင္သည့္ စားပြဲ ေကာင္တာမ်ား၊ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တရား လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ေခတ္မီအမႈလက္ခံဌာနမ်ား ထားရွိပါသည္။ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္မ်ားႏွင့္ အမႈသည္မ်ား တရား႐ံုးျပင္ပအေဆာက္ အအံုရွိ ဌာနခြဲမ်ားသို႔ သြားရန္မလိုဘဲ တစ္ေနရာတည္းတြင္ တင္ျပစာမ်ား၊ အမႈတြဲေလွ်ာက္လႊာမ်ားႏွင့္ ေရွ႕ေနလိုင္စင္ ေလွ်ာက္လႊာမ်ားကို တင္သြင္းခြင့္ရရွိပါသည္။
ေလ့က်င့္သင္ၾကားမႈ
တရားသူႀကီးမ်ား၊ ႐ံုးဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ တုိးခ်ဲ႕ေရွ႕ေျပး တရား႐ုံးမ်ားကို ဝန္ေဆာင္မႈႏွင့္ဆက္ဆံေျပာဆိုမႈ၊ သတင္းမီဒီယာႏွင့္ ေျပာဆို ဆက္ဆံေရး၊ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ နည္းပညာ မႈခင္းစီမံခန္႔ခြဲမႈ အစီအစဥ္တြင္ တရား႐ံုးဂုဏ္သိကၡာရွိေရးဆုိင္ရာ နယ္ပယ္မ်ားအတြက္ အရည္အေသြးတုိးတက္ေစရန္ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးပါသည္။ သင္တန္းဆရာမ်ားကိုလည္း ဝန္ေဆာင္မႈ ႏွင့္ ဆက္ဆံမႈဆုိင္ရာသင္တန္းမ်ားကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားျဖင့္ ပို႔ခ်ေပးပါသည္။ တရားသူႀကီးအသစ္ မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ အလုပ္ခြင္ေရာက္ၿပီး တရားသူႀကီးမ်ားကို လည္းေကာင္း ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားျဖင့္ ပို႔ခ်လ်က္ရွိပါသည္။ သင္တန္းမ်ား၏ သင္႐ိုးညႊန္းတမ္းမ်ား၊ ကေလးသူငယ္ တရားမွ်တမႈရရွိေရးသင္႐ိုးညႊန္းတမ္းမ်ား စနစ္တက်ေရးဆြဲ၍ တရားသူႀကီးမ်ားကို သင္တန္းေပးပါသည္။
အီလက္ထရြန္နစ္စနစ္
အီလက္ထရြန္နစ္သတင္းအခ်က္အလက္စနစ္အား ျမႇင့္ တင္ေပးျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ထားပါသည္။ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၏ ဝက္ဘ္ဆုိက္(Website) ႏွင့္ ျပည္သူ႔ဆက္ဆံေရးဌာနခြဲ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္(facebook) စာမ်က္ႏွာတြင္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ ခ်ဳပ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသႀကီး သုိ႔မဟုတ္ ျပည္နယ္တရားလႊတ္ေတာ္ မ်ား၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ တုိင္းေဒသႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္တရားလႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ Network Infrastructure မ်ား တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ေပးလ်က္ရွိပါသည္။
ေရွ႕ေျပးတရား႐ုံး
တုိးခ်ဲ႕ထားသည့္ ေရွ႕ေျပးတရား႐ုံးမ်ားတြင္ အေထာက္အပံ့ ပစၥည္းမ်ားကုိ ေခတ္မီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ထားရွိပါသည္။ ျပည္သူ ႏွင့္ ေရွ႕ေျပးတရား႐ုံးရွိ အဓိကသက္ဆုိင္သူမ်ား(ဥပမာ- ရဲတပ္ဖဲြ႕၊ ဥပေဒအရာရွိႏွင့္ ေရွ႕ေနမ်ား)အား မႈခင္းစီမံခန္႔ခဲြမႈဆုိင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကုိ ရွင္းလင္းေျပာျပရန္ အစီအစဥ္ျပဳလုပ္ေပးပါ သည္။ ေရွ႕ေျပးတရား႐ုံးမ်ား၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ရလဒ္မ်ားအေပၚ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ားကုိေလ့လာ၍ အကဲျဖတ္ စိစစ္ျခင္း လုပ္ေဆာင္ပါသည္။
ဘတ္ဂ်က္
တစ္စုတစ္စည္းတည္းေသာ တရား႐ုံးဘတ္ဂ်က္ကုိ စီမံ ႀကီးၾကပ္သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမႇင့္တင္ျခင္းႏွင့္ အဓိကဦးစားေပး အစီအစဥ္မ်ား၏ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚ သုံးသပ္ျခင္း အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ပါသည္။ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ ဘတ္ဂ်က္ ေဒတာေဘ့စ္ေဆာ့ဖ္ဝဲမ်ား (Budget Database Software) ျပန္လည္သုံးသပ္ပါသည္။ ဘတ္ဂ်က္ တာဝန္ရွိသူမ်ားကုိ ဘတ္ဂ်က္ေဒတာေဘ့စ္ သင္ တန္းေပးပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ ဦးစားေပး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ ဘတ္ဂ်က္ေဖာ္ျပခ်က္ျပဳစုျခင္းႏွင့္ ႏွစ္ အလုိက္ ဘတ္ဂ်က္ေငြေတာင္းခံ၍ လ်ာထားျခင္းကုိ သုံးသပ္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။
စာၾကည့္တုိက္
တရား႐ုံးစာၾကည့္တုိက္မ်ားကို အဆင့္ျမႇင့္တင္ေပးရန္ ယင္း က႑အတြက္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၏ ေလ့က်င့္မႈ မ်ားႏွင့္ သင္တန္းေက်ာင္းတုိ႔က စြမ္းေဆာင္ရည္တုိးတက္ရန္ သင္တန္းေပးလ်က္ရွိပါသည္။ သင္တန္းေက်ာင္း အဖဲြ႕အစည္း တုိးတက္မႈဆုိင္ရာ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ စာၾကည့္တုိက္အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္း ပါဝင္ပါသည္။ ျပည္ေထာင္ စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္စာၾကည့္တုိက္အတြက္ စီမံခ်က္ ေရးဆဲြ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ e-library ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းလည္း ပါဝင္ပါသည္။
က်င့္ဝတ္မ်ား
တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းမ်ားကုိ ျပန္လည္သုံးသပ္၍ အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပဲြမ်ားက်င္းပကာ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းအသစ္ကုိ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ တရားစီရင္ေရး က်င့္ဝတ္အသစ္ကုိ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ ႐ုံးဝန္ထမ္းမ်ား နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ ရွင္းလင္းမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
မႈခင္းမ်ား က်ဆင္းေရးႏွင့္ အမႈတဲြမ်ား
မႈခင္းလမ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမ်ား ျမန္ဆန္ေခ်ာေမြ႕ေရးႏွင့္ အမႈမ်ား ထိန္းသိမ္းျခင္း လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား ပုိမုိထိေရာက္မႈ ရွိေရးတုိ႔ကုိ သုံးသပ္၍ လုိအပ္ေသာလုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား သတ္မွတ္၍ လည္းေကာင္း၊ တရား႐ုံးမ်ားသုိ႔ ကြင္းဆင္း၍ လည္းေကာင္း ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ႀကီး ၾကပ္လ်က္ရွိပါသည္။ အထူးအားျဖင့္ ၾကန္႔ၾကာေနသည့္ အမႈခင္းမ်ား အျမန္ဆုံးၿပီးျပတ္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းရွာေဖြ ၍ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသႀကီး သုိ႔မဟုတ္ ျပည္နယ္တရား လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ အမႈတဲြ ထိန္းသိမ္းေရးဆုိင္ရာ သင္တန္း မ်ားေပး၍ အမႈတြဲထိန္းသိမ္းမႈ အဆင့္ျမႇင့္တင္ ေပးလ်က္ရွိ ပါသည္။
တရားမမႈခင္းမ်ား
တရားမမႈခင္းမ်ားသည္ တစ္ေန႔တျခား တုိးပြားလ်က္ရွိ ၿပီး အခ်ိန္ၾကန္႔ၾကာမႈမ်ားကုိလည္း ေရွာင္လႊဲ၍ မရသည့္အခက္ အခဲမ်ားရွိေနပါသည္။ အျခားႏုိင္ငံမ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား အေပၚ ေလ့လာဆန္းစစ္၍ အမႈမ်ားက်ဆင္းရန္ တရား႐ုံးက ဦးေဆာင္၍ ေစ့စပ္ေျဖရွင္းျခင္းဆုိင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း ေရးဆဲြလ်က္ ရွိပါသည္။ ဥပမာ အာဆီယံေဒသတြင္း တရားမ ဆင့္စာ ခ်အပ္မႈ လြယ္ကူေစသည့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ဳိးလည္း ပါဝင္ပါသည္။ မႈခင္းစီးဆင္းမႈ တုိးတက္ေရးကို သိရွိရန္ ေရွ႕ေျပး တရား႐ုံးမ်ား၏ ၿပီးျပတ္မႈမ်ားကုိ နမူနာေကာက္ယူ၍ စစ္တမ္း ျပဳလုပ္ပါသည္။ ႏွစ္အလုိက္ၿပီးျပတ္မႈ၊ စစ္ေဆးဆဲအမႈ၏ ၾကာျမင့္ခ်ိန္၊ တစ္ႏုိင္ငံလုံး အမႈဆုံးျဖတ္မႈ ၾကန္႔ၾကာခ်ိန္တုိ႔ကုိ အေျချပဳ၍ စိစစ္သုံးသပ္ကာ အမႈမ်ား မွန္ကန္စြာႏွင့္ ျမန္ျမန္ၿပီးျပတ္ေစရန္ ဦးတည္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါ သည္။
အထက္ပါ လုပ္ငန္းမ်ားအျပင္ ယခုႏွစ္လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ တြင္ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေသာ္လည္း အျခား ေသာ အေရးပါသည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာတစ္ရပ္မွာ ကာလ အပုိင္းအျခား တစ္ခုအတြက္ ပုိမုိသင့္ေလ်ာ္ေကာင္းမြန္သည့္ တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္းအသစ္ (၂ဝ၁၈- ၂ဝ၂၂) တစ္ရပ္ ေရးဆဲြခဲ့ျခင္းျဖစ္ရာ ယင္းကုိ ဆက္လက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ေရးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္အေနျဖင့္ မိတ္ဖက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ား၏ ထိေရာက္သည့္ ကူညီပံ့ပုိးမႈမ်ားျဖင့္ ျပည္သူအမ်ား ယုံၾကည္ ကုိးစားသည့္ တရားစီရင္ေရးျဖစ္ထြန္းလာေစေရးအတြက္ လက္ေအာက္တရား႐ုံးမ်ားအေပၚ ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္၍ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေၾကာင္း တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာ တုိးတက္မႈမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကုိ စုစည္းတင္ျပအပ္ပါသည္။ ။
ဦးတင္ဝင္း ( ေကာ္မ႐ွင္ )
