ေမာင္စာဂ
အာမခံေပးျခင္းဆိုရာတြင္ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ က်ဴးလြန္သူဟု စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးအား ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းမျပဳဘဲ လုံေလာက္ေသာ အာမခံသူမ်ားႏွင့္ခံဝန္ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို၍ျဖစ္ေစ၊ အာမခံသူမ်ားမပါဘဲ ကိုယ္တိုင္ခံဝန္ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို၍ျဖစ္ေစ လႊတ္ေပးထားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
အာမခံေပးျခင္းကိစၥ အပိုင္းႏွစ္ပိုင္းရွိသည္။ စြပ္စြဲခံရသူကို ရဲတပ္ဖြဲ႕စခန္းက ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ၿပီးေနာက္ အာမခံေပးျခင္းအပိုင္းႏွင့္တရား႐ုံးသို႔ စြဲဆိုတင္ပို႔ၿပီးေနာက္ တရား႐ုံးက အာမခံေပးျခင္းအပိုင္းတို႔ျဖစ္သည္။ အပိုင္းႏွစ္ပိုင္းစလုံးတြင္ အာမခံေပးျခင္း၊ မေပးျခင္း ကိစၥရပ္အေပၚ အဆုံးအျဖတ္ေပးၾကရာ၌ လိုက္နာရမည့္ ဥပေဒမွာ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံး ဥပေဒပင္ ျဖစ္သည္။
ဤတြင္ အာမခံေပးျခင္းကိစၥ ဥပေဒက မည္သို႔မည္ပုံ ျပ႒ာန္းထားသနည္း။ ေလ့လာေတြ႕ရွိသမွ် ေဖာ္ျပပါရ ေစ။
အာမခံေပးႏိုင္ေသာျပစ္မႈႏွင့္ မေပးႏိုင္ေသာျပစ္မႈ
ရာဇသတ္ႀကီးတြင္ ပါရွိေသာျပစ္မႈမ်ားအနက္ မည္သည့္ျပစ္မႈက အာမခံေပးႏိုင္သည္၊ မည္သည့္ျပစ္မႈက အာမခံမေပးႏိုင္ဟူ၍ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒ၌ သတ္ မွတ္ထားသည္။
အာမခံေပးရမည့္ျပစ္မႈဆိုသည္မွာ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံး ဥပေဒ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယား (၂) တြင္ အာမခံေပးရ မည္ဟု ေဖာ္ျပထားေသာျပစ္မႈ သုိ႔မဟုတ္ တည္ဆဲအျခားဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္အရ အာမခံေပးရမည့္ျပစ္မႈကို ဆိုသည္။ အာမခံမေပးႏိုင္ေသာျပစ္မႈဆိုသည္မွာ အျခား ျပစ္မႈမ်ားကို ဆိုသည္။ [ပုဒ္မ ၄(၁)(က)]။
ရာဇသတ္ႀကီးမဟုတ္ဘဲ က်န္ရွိသည့္ အထူးဥပေဒ မ်ားပါ ျပစ္မႈမ်ားကိုလည္း အာမခံ ေပးႏိုင္သည့္ျပစ္မႈႏွင့္အာမခံမေပးႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈဟူ၍ သတ္မွတ္ထားသည္။ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံး ဥပေဒ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၂) အဆုံးတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပ႒ာန္းထားသည္။
ေသဒဏ္၊ အႏွစ္ ၂ဝ ေထာင္ဒဏ္ သုိ႔မဟုတ္ ေထာင္ ဒဏ္ ခုနစ္ႏွစ္ သုိ႔မဟုတ္ ယင္းအထက္ပိုေသာ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္သည့္ျပစ္မႈျဖစ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေထာင္ဒဏ္ သံုးႏွစ္ႏွင့္အထက္ သုိ႔ေသာ္လည္း ခုနစ္ႏွစ္ ထက္မပိုေသာ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္သည့္ ျပစ္မႈျဖစ္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း အာမခံမေပးႏိုင္ပါ။ ေထာင္ဒဏ္ သံုးႏွစ္ေအာက္ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္သည့္ ျပစ္မႈျဖစ္လွ်င္ အာမခံေပးရ ပါမည္။
အာမခံေပးျခင္းကိစၥ၊ နည္းလမ္းသတ္မွတ္ ျပ႒ာန္းခ်က္
ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို အႏွစ္ ခ်ဳပ္ကိုးကား၍ ရွင္းလင္းပါမည္။
အာမခံေပးႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲျခင္းခံရသူ တစ္ဦးကို သက္ဆိုင္ရာ ရဲစခန္း၏ ထိန္းသိမ္းမႈ ေအာက္ တြင္ရွိစဥ္ မည္သည့္အခ်ိန္အခါမဆို အာမခံေပးရန္ အသင့္ျဖစ္လွ်င္ ထိုသူကိုအာမခံျဖင့္ လႊတ္ထားရမည္။ ထိုနည္းတူ တရား႐ံုးေရွ႕တြင္ ေဆာင္ရြက္သည့္ မႈခင္းကိစၥ၏ မည္သည့္အဆင့္၌မဆို အာမခံေပးရန္အသင့္ ျဖစ္လွ်င္ ထိုသူကို အာမခံျဖင့္လႊတ္ထားရမည္။ (ပုဒ္မ ၄၉၆)
အာမခံမေပးႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦး သည္ ရဲစခန္းက ဝရမ္းမပါဘဲ ဖမ္းဆီးျခင္းျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ ေႏွာင္ျခင္းျဖစ္ေစ ခံရသည့္အခါ သုိ႔မဟုတ္ တရား႐ံုး ေရွ႕သုိ႔ ထိုသူ ေရာက္ရွိသည့္အခါ သုိ႔မဟုတ္ တရား႐ံုး ေရွ႕သုိ႔ ေခၚေဆာင္ျခင္းခံရသည့္အခါ ထိုသူကို အာမခံျဖင့္ လႊတ္ထားႏိုင္သည္။ [ပုဒ္မ ၄၉၇(၁)]
ဤျပ႒ာန္းခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အာမခံမေပး ႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲျခင္းခံရသူပင္ျဖစ္လင့္ကစား အာမခံျဖင့္လႊတ္ထားႏိုင္ေၾကာင္းကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ယင္းပုဒ္မ ၄၉၇(၁) မွာပင္ သုိ႔ေသာ္လည္း ထိုစြပ္စြဲခံရသူသည္ ေသဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ အႏွစ္ ၂ဝ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ စီရင္ထိုက္ေသာ ျပစ္မႈတစ္စုံတစ္ရာကို က်ဴး လြန္ခဲ့သည္ဟု ယုံၾကည္ရန္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အေၾကာင္း မ်ားရွိလွ်င္ ထိုကဲ့သုိ႔ လႊတ္ထားျခင္းမျပဳရပါ။ သုိ႔ရာတြင္ အဆိုပါျပစ္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူသည္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ေနလွ်င္ သုိ႔မဟုတ္ မက်န္းမမာ ဖ်ားနာေနသူျဖစ္ လွ်င္ သုိ႔မဟုတ္ ခ်ည့္နဲ႔ေနသူျဖစ္လွ်င္ ထိုသူကိုအာမခံျဖင့္ လႊတ္ထားႏိုင္ေၾကာင္း ျပ႒ာန္းထားသည္။
ထို႔ျပင္ သက္ဆိုင္ရာ ရဲတပ္ဖြဲ႕စခန္းက သုိ႔မဟုတ္ တရား႐ံုးက စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ သုိ႔မဟုတ္ စီရင္မႈျပဳလုပ္ ေနသည့္ မည္သည့္အဆင့္တြင္မဆို စြပ္စြဲခံရသူသည္ အာမခံမေပးႏိုင္သည့္ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္ခဲ့သည္ဟု ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းမရွိေသာ္လည္း ထိုသူ၏ျပစ္မႈကို ဆက္လက္စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ လုံေလာက္ေသာ အေၾကာင္းမ်ားရွိသည္ဟု ထင္ျမင္လွ်င္ အဆိုပါ
စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ အတြင္း၌ ထိုသူကိုအာမခံျဖင့္ လႊတ္ ထားေစရမည္။ [ပုဒ္မ ၄၉၇(၂)]
ပုဒ္မ ၄၉၇ (၁) သုိ႔မဟုတ္ ပုဒ္မ ၄၉၇(၂) အရ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးကို အာမခံျဖင့္ လႊတ္ေပးသည့္ အရာရွိတစ္ဦး သုိ႔မဟုတ္ တရား႐ံုးတစ္႐ံုးသည္ မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ထိုကဲ့သုိ႔ လႊတ္ ထားရေၾကာင္း အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားကို စာျဖင့္ေရးမွတ္ထားရမည္။ [ပုဒ္မ ၄၉၇(၃)]
အာမခံမေပးႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးကို စစ္ေဆးမႈၿပီးဆုံးၿပီးေနာက္ စီရင္ခ်က္မခ်မီ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္မဆို ထိုစြပ္စြဲခံရသူသည္ အဆိုပါျပစ္မႈတစ္စုံတစ္ရာကို က်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္းမရွိေၾကာင္း တရား႐ံုးက ထင္ျမင္လွ်င္ အကယ္၍ထိုစြပ္စြဲခံရသူသည္ အခ်ဳပ္တြင္ ရွိေနပါက စီရင္ခ်က္ခ်သည့္အခါ ထိုသူေရာက္ရွိ နားေထာင္ရန္အတြက္ အာမခံသူမ်ားမပါဘဲ ခံဝန္ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုေစလ်က္ ထိုသူကိုလႊတ္ေပးရမည္။ [ပုဒ္မ ၄၉၇(၄)]
အထူးျပ႒ာန္းခ်က္ႏွင့္ ေယဘုယ်ျပ႒ာန္းခ်က္
ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၉၆ ႏွင့္၄၉၇ ပါ ျပ႒ာန္း ခ်က္မ်ားသည္ အထူးျပ႒ာန္းခ်က္ (Special provision) ျဖစ္သည္။ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယား (၂) တြင္ အာမခံေပးႏိုင္သည့္ျပစ္မႈ၊ အာမခံမေပးႏိုင္သည့္ ျပစ္မႈဟု ေဖာ္ျပထားခ်က္မ်ားသည္ ေယဘုယ် ျပ႒ာန္းခ်က္ (General provision) ျဖစ္သည္။
အာမခံေပးျခင္းသည္ 'မူ'၊ မေပးျခင္းသည္ ျခြင္း ခ်က္'
ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၉၆ ႏွင့္ပုဒ္မ ၄၉၇ ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အာမခံေပး ရမည့္ ျပစ္မႈမ်ားကို အာမခံေပးရန္ျဖစ္သည္။ အာမခံ မေပးႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲခံရေစ ကာမူ အာမခံေပးရမည့္ဘက္ကို အေလးထား၍ ျပ႒ာန္းထားသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရမည္။ သုိ႔ပါ၍ အာမခံ ေပးျခင္းသည္ 'မူ'၊ အာမခံမေပးျခင္းသည္ 'ျခြင္းခ်က္' မွ်သာဟူ၍ ဆိုရျခင္းျဖစ္သည္။
စီရင္ထုံးပါ လမ္းညႊန္ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား
အာမခံေပးျခင္း မေပးျခင္းကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ 'ဟူစိန္ဘခန္ႏွင့္ႏိုင္ငံေတာ္အမႈ' တြင္ မူတစ္ရပ္ကို လမ္းၫႊန္ ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ထိုမူမွာ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၉၆ ႏွင့္၄၉၇ ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအရ အာမခံေပးျခင္းသည္ အေျခခံမူျဖစ္သည္။ အာမခံမေပး ျငင္းပယ္ ျခင္းသည္ ျခြင္းခ်က္ျဖစ္သည္ဟူ၍ ဆုံးျဖတ္ထားသည္။ (၁၉၆ဝ ခုႏွစ္၊ မတစ၊ ၁၉၂)
တျခားတစ္မႈတြင္လည္း အစြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးအား ရာဇဝတ္႐ံုးက အာမခံေပးျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ စဥ္းစား ဆုံးျဖတ္ရမည့္မူမ်ားကို ဤ႐ံုးက ခ်မွတ္ၿပီးျဖစ္သည္။ သာမန္အားျဖင့္ဆိုလွ်င္ အစြပ္စြဲခံေနရသူတစ္ဦးဦးအား အမႈကို ႐ံုးသုိ႔တင္၍ စစ္ေဆးျခင္းမျပဳေသးမီ သုိ႔မဟုတ္ အမႈကို စစ္ေဆးေနစဥ္အတြင္း၌ ၾကာျမင့္စြာ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားအပ္သည္မဟုတ္။ ထိုသုိ႔ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္း
ျဖင့္၎အေပၚတြင္ ျပစ္မႈထင္ရွားမေတြ႕ရွိေသးဘဲ ႀကိဳတင္၍ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမ်ဳိး မျဖစ္အပ္ေပ။ (၁၉၆၅ ခုႏွစ္၊ မတစ၊ ၆၆၆)
တျခားတစ္မႈတြင္လည္း ေထာင္ဒဏ္တစ္သက္တစ္ကြၽန္း သုိ႔မဟုတ္ ေသဒဏ္ေပးႏိုင္ေသာ အမႈမ်ားမွအပ အာမခံမေပးႏိုင္ေသာအမႈမ်ားတြင္ တရား႐ံုးမ်ားက အာမခံေပးပိုင္ခြင့္ကို က်င့္ထုံးပုဒ္မ ၄၉၇ က ကန္႔သတ္ထားျခင္းမရွိေၾကာင္း ဆုံးျဖတ္ထားသည္။ (ရန္ကုန္၊ အတြဲ ၅၊ ၂၇၆)
ျပစ္ဒဏ္စီရင္ျခင္း မျပဳေသးသမွ် အျပစ္က်ဴးလြန္သူဟု မမွတ္ယူရ
ျပစ္မႈတစ္ရပ္က်ဴးလြန္သည္ဟူ၍ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦး ကို တရား႐ံုးက ''ျပစ္ဒဏ္စီရင္ျခင္း မျပဳေသးသမွ်အျပစ္က်ဴးလြန္သူဟူ၍ မမွတ္ယူရ''ဆို႐ိုးစကားသည္ တည္တံ့ခိုင္မာလ်က္ရွိသည္။ တရား႐ံုးေရွ႕သုိ႔ ေရာက္ရွိ လာေသာ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲခံရသူကို အျပစ္က်ဴးလြန္သူဟူ၍ ႀကိဳတင္မွတ္ယူျခင္း မျပဳႏိုင္ပါ။ ရာဇဝတ္က်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၆ ႏွင့္၄၉၇ ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ အာမခံေပးျခင္းကိစၥ ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကပါသည္။
မွတ္မွတ္သားသား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္မ်ား
လြန္ခဲ့ေသာ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ထိ ကာလ မ်ားအတြင္းကျဖစ္သည္။ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္ ျပည္သူ႔ တရားသူႀကီး သုံးဦး ႐ံုးထိုင္စစ္ေဆးသည့္အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ စာေရးသူသည္ ၿမိဳ႕နယ္ ဥပေဒ႐ံုးတြင္ ဥပေဒ ဝန္ထမ္းအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရသည္။ ျပစ္မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားကို တရား႐ံုးတြင္ အစိုးရေရွ႕ေနအျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ရသည္။ အာမခံေပးျခင္းကိစၥ တရား႐ံုးတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္တင္ျပျခင္း၊ ေလွ်ာက္လဲ ခ်က္ေပးျခင္းတို႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရသည္။
အာမခံေပးရမည့္အမႈျဖစ္လွ်င္ အာမခံေပးဖို႔ တင္ျပ ျခင္း၊ ေလွ်ာက္လဲျခင္းျပဳသည္။ ေသဒဏ္၊ တစ္သက္ တစ္ကြၽန္းဒဏ္ ခ်မွတ္ထိုက္ေသာ ျပစ္မႈမ်ဳိးျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူကို အာမခံမေပးဖို႔ ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ဥပေဒ ႏွင့္အညီတင္ျပျခင္း၊ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးျခင္းျပဳသည္။ ေသဒဏ္၊ တစ္သက္တစ္ကြ်န္းဒဏ္ ခ်မွတ္ထိုက္သည့္ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္ေၾကာင္းျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူမဟုတ္ပါက၊ အာမခံေပးလိုက္လွ်င္ စြပ္စြဲခံရသူသည္ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္သြားရန္ အေၾကာင္း ရွိ၊ မရွိ၊ ေနာက္ထပ္ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈတစ္စုံတစ္ရာ ထပ္မံက်ဴးလြန္ရန္ အေၾကာင္း ရွိ၊ မရွိ၊ တင္ျပထားသည့္ တရားလိုျပ သက္ ေသမ်ားကို ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးျပဳရန္ အေၾကာင္း ရွိ-မရွိ သက္ဆိုင္ရာ ရဲအရာရွိ [မႈခင္းမွတ္တမ္း အရာရွိ (CRO) ] ထံသုိ႔ သေဘာထားမွတ္ခ်က္မ်ား ေတာင္းခံရယူသည္။
ေဖာ္ျပပါ အခ်က္သုံးခ်က္တြင္ တစ္ခ်က္ခ်က္ႏွင့္ၿငိစြန္းေနေၾကာင္းေတြ႕ရလွ်င္ အာမခံမေပးျခင္းသည္ ျခြင္းခ်က္ဆိုေသာမူအရ အာမခံမေပးသင့္ေၾကာင္း ခိုင္လုံေသာ အေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ တင္ျပျခင္း၊ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးျခင္းျပဳသည္။ တရား႐ံုးမ်ားက အာမခံမေပး။ ေဖာ္ျပပါ အခ်က္သုံးခ်က္စလုံးႏွင့္ၿငိစြန္းျခင္းမရွိခဲ့ေသာ္၊ ထို႔ျပင္စြပ္စြဲခံရသူသည္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ေနခဲ့ေသာ္၊ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္၍ အိုမင္းမစြမ္း၊ ခ်ည့္နဲ႔သူျဖစ္ခဲ့ေသာ္၊ က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့သူျဖစ္ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္၏ ခိုင္မာေသာေဆးစာကို တင္ျပႏိုင္ခဲ့ေသာ္ အာမခံေပးျခင္းသည္ အေျခခံမူ ျဖစ္သည္ဆိုေသာ 'မူ' အရ လုံေလာက္ေသာခံဝန္သူမ်ားျဖင့္ အာမခံေပးမည္ ဆိုလွ်င္ ကန္႔ကြက္ရန္ မရွိပါေၾကာင္းတင္ျပျခင္း၊ ေလွ်ာက္ လဲခ်က္ေပးျခင္းျပဳသည္။ တရား႐ံုးမ်ားကလည္း အာမခံ ေပးသည္။
တရားစီရင္ေရးလမ္းေၾကာင္း တိမ္းေစာင္းေစရာ ေရာက္ျခင္း
မႈခင္းတစ္ရပ္ကို ရဲတပ္ဖြဲ႕စခန္းက စုံစမ္းေထာက္ လွမ္းျခင္း၊ တရား႐ံုးက စစ္ေဆးၾကားနာျခင္း ျပဳရသည့္ ျဖစ္စဥ္တြင္ စြပ္စြဲခံရသူကို အာမခံေပးျခင္း၊ မေပးျခင္း ကိစၥသည္ အေရးႀကီးေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္အျဖစ္ ပါရွိေနသည္။ စြပ္စြဲခံရသူက အာမခံလိုခ်င္သည္၊ အခ်ဳပ္လႊတ္ ထုေခ်ရွင္းလင္းခြင့္ ရရွိလိုသည္။ စြပ္စြဲသူတရား လိုဘက္က စြပ္စြဲခံရသူ အာမခံရရွိသြားမည္ကို မလို
လား။ အခ်ဳပ္ႏွင့္ရွိေနေစခ်င္သည္။ ရဲစခန္းႏွင့္ တရား ႐ံုးတို႔က ဆုံးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကို မလြဲမေသြ ခ်မွတ္ၾက ရသည္။ တရားစီရင္ေရးလမ္းေၾကာင္း တိမ္းေစာင္း သည္ဆိုရာတြင္ အာမခံေပးျခင္း၊ မေပးျခင္းကို ဥပေဒ ႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိသည္ကလည္း အခ်က္ တစ္ခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ အာမခံေပးျခင္း၊ မေပးျခင္း ကိစၥသည္ တရားသူႀကီးမ်ားတြင္သာ တာဝန္ရွိသည္ မဟုတ္ အမႈကိုစတင္စစ္ေဆးရသည့္ ရဲအရာရွိမ်ား၊ တရား႐ံုးသုိ႔ သေဘာထားမွတ္ခ်က္၊ ဥပေဒအၾကံျပဳ ခ်က္မ်ား တင္ျပေပးရသည့္ ဥပေဒအရာရွိမ်ားတြင္လည္း တာဝန္ရွိၾကသည္။
တာဝန္ကိုယ္စီရွိၾကသည့္ တရားသူႀကီး၊ ဥပေဒ အရာရွိ၊ အမႈစစ္ရဲအရာရွိတို႔သည္ အာမခံေပးျခင္း ကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္းၿပီး ေယဘုယ်ျပ႒ာန္းခ်က္ျဖစ္သည့္ က်င့္ထုံးဥပေဒ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား ၂ တြင္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား သက္သက္ကိုသာ အေပၚယံၾကည့္၍ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ရွားသင့္သည္။ အထူးျပ႒ာန္း ခ်က္ျဖစ္သည့္ က်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၆ ႏွင့္၄၉၇ တို႔ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ ဆုံးျဖတ္သင့္သည္။ တိုင္ၾကားသူကဘယ္သူလဲ၊ တိုင္ ၾကားခံရသူက ဘယ္ဝါလဲဆိုသည့္ ပုဂၢဳိလ္မ်က္ႏွာကို မၾကည့္မျမင္ဘဲ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ကို မ်က္ႏွာမူၿပီး ဆင္ျခင္တုံတရားျဖင့္ ရဲရဲဝံ့ဝံ့သတၱိရွိရွိ ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ရမည္။
က်ဴးလြန္သည့္ျပစ္မႈျခင္းတူေသာ္လည္း က်ဴးလြန္ပုံက်ဴးလြန္နည္း မတူျခင္း၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ၏ အသက္၊ လိင္စသည့္ ကြဲျပားမႈတို႔ေၾကာင့္ တစ္မႈႏွင့္တစ္မႈ အာမခံ ေပးျခင္း မေပးျခင္းကိစၥ ကြဲျပားျခားနားမႈရွိမည္ကို ျပည္သူေတြ နားလည္သိရွိပါသည္။ အာမခံမေပးျခင္း သည္ ျခြင္းခ်က္သာ ျဖစ္သည္။ ျခြင္းခ်က္အရ အာမခံ မေပးျခင္းကို မေျပာလိုပါ။ အာမခံမေပးျခင္းသည္ 'မူ'
တစ္ရပ္ ျဖစ္ေနၿပီး အာမခံေပးျခင္းက 'ျခြင္းခ်က္' သဖြယ္ ျဖစ္သြားမည္ကိုေတာ့ လိုလားၾကမည္ မဟုတ္ပါ။
အေျခခံမူကို ထိန္းသိမ္းၾကပါစို႔
အာမခံေပးျခင္းကိစၥ လိုက္နာရမည့္မူမ်ားကို ဥပေဒက ရွင္းလင္းတိက်စြာ ျပ႒ာန္းထားရွိၿပီး ျဖစ္သည္။ စီရင္ထုံးမ်ားက တိက်ျပတ္သားစြာ လမ္းၫႊန္ဆုံးျဖတ္ ထားၿပီးျဖစ္သည္။ ခံယူခ်က္၊ အေတြးအျမင္၊ စိတ္သေဘာ ထားမ်ား တူညီစြာထားရွိလ်က္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္၊ စီရင္ထုံးပါ လမ္းၫႊန္ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္သြားၾကမည္ဆိုပါက၊ 'အာမခံေပးျခင္းသည္ အေျခခံမူ၊ အာမခံမေပးျငင္းဆိုျခင္းသည္ ျခြင္းခ်က္သာျဖစ္ သည္' ဆိုေသာ မူသည္၊ ထာဝရရွင္သန္ ႀကီးထြားေန မည္ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။
ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚ သစၥာထား၊ ျပည္သူအေပၚေမတၱာ ပြား၍ တရားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါေစ။
တရားေရးမ႑ိဳင္ အစဥ္ထာဝရၾကံ့ခိုင္ တည့္မတ္ေနေစေရး ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ၾကပါေစ။
ဥပေဒႏွင့္အညီ တရားသျဖင့္ ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္စြာ ႐ႈျမင္ဆင္ျခင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါေစ။
