ဒီမိုကေရစီ၀ါဒရဲ့ အေကာင္းဆံုးအေျခခံကေတာ့
လူကိုလူပီပီသသျမင္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။
(ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္)
×××××××××××××××××××××××××××××××××
အာမခံေပးရမည့္ျပစ္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲခံရေသာအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက အာမခံယူမည္မဟုတ္ေၾကာင္း၊ တရားရံုးက ၎အား အာမခံေပးပါကလည္း ရံုးခ်ိန္းလာေရာက္မည္မဟုတ္ေၾကာင္းေျပာသျဖင့္ အမႈစစ္တရားသူႀကီးခမ်ာ ေတာ္ေတာ့္ကိုႀကံရာမရ ျဖစ္ေနခဲ့ၿပီး တရားရံုးေရွ႕တြင္ ကင္မရာတကားကားႏွင့္ကိစၥမ်ားေနေသာလူတစ္အုပ္ကိုေငးကာ သက္ျပင္းေတြလိႈင္လိႈ္င္ခ်ေန သည္ကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္ျမင္ဖူးပါသည္။
အာမခံေပးရမည္ကို အာမခံမေပးျခင္းမွာ ဥပေဒကခြင့္မျပဳဘဲခ်ဳပ္ေႏွာင္ရာေရာက္္ႏိုင္သျဖင့္ က်ေရာက္လာမည့္တာ၀န္ကို သူကစိုးရိမ္ေနပံုရသည္။ ကၽြန္ေတာ္ကတရားရံုး၏ဥပဓိပ်က္ယြင္းသြားမည္ကို စိုးရိမ္ေနမိျခင္းျဖစ္သည္။ စြပ္စြဲခံရသူကို အာမခံျဖင့္ခုခံေခ်ပေစျခင္းမွာ ယဥ္ေက်းေသာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏အမူအရာျဖစ္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ယံုေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
“ကိုယ္ပိုင္ခံ၀န္ေတာင္ မထိုးႏိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာ့့ခ်ဳပ္မိန္႔ေပးဖို႔ကလြဲၿပီး ေရြးခ်ယ္စရာမွမရွိတာပဲ”ဟုေျပာလိုက္ပါသည္။
ယခုတေလာ မွတ္သားဖြယ္ရာ၊သို႔မဟုတ္-အံ့အားသင့္ဖြယ္ရာသတင္းစကားႏွစ္ခြန္းကို ၾကားရသည္။ အေထာက္အထား ခိုင္လံုပါက တရားသူႀကီးမ်ားကိုအေရးယူရန္လက္ေႏွးေနမည္မဟုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ပုဒ္မ-၆၆(ဃ)ကို ပယ္ဖ်က္ရန္ မည္သည့္လႊတ္ေတာ္အမတ္ကမွ် မတင္သြင္းေသးေၾကာင္း သတင္းစကားကို လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌႏွစ္ဦးက ေျပာဆို လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ခုက အဂတိလိုက္စားမႈကိုဆိုျခင္းျဖစ္ၿပီး တစ္ခုကအတည္ျဖစ္ဆဲဥပေဒကို ရည္ညႊန္းျခင္းျဖစ္သည္။
အဂတိဆိုသည္မွာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရန္ မ်ားစြာက်ယ္၀န္းသျဖင့္ ဤေနရာတြင္ အက်ယ္တ၀င့္မေျပာလိုပါ။ အတည္ျဖစ္ဆဲဥပေဒ ဆိုသည္မူကား အတည္ျဖစ္ေနေသးသမွ် မည္သူမဆိုလိုက္နာရန္တာ၀န္ရွိသျဖင့္ အနည္းငယ္ ေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ ပုဒ္မ-၆၆(ဃ)ကိုတရားမွ်တမႈႏွင့္သာနာညီမွ်မႈအလို႔ငွာ ေ၀ဖန္မႈမ်ား၊ မ်ားစြာ ရွိေစကာမူ တည္ရွိဆဲျဖစ္ရာ မည္သူမဆိုလိုက္နာၾကရပါမည္။ဥပေဒတစ္ခုအတည္ျဖစ္ေနသမွ် နစ္နာသူကယင္းဥပေဒျဖင့္ အေရးယူေပးရန္တိုင္တန္းစြဲဆို ျခင္း၊တရားရံုးမ်ားကလည္း တရားစြဲဆိုမႈကို(ျငင္းပယ္ခြင့္မရွိ)လက္ခံ၊စစ္ေဆး၊စီရင္ျခင္းမ်ား ရွိေနဦးမည္ပဲ ျဖစ္ပါသည္။
ယခုအခါ ဂုဏ္သတင္းပ်က္ယြင္းေနသည္မွာ ၿငိမ္းစုစီ -၁၈ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ ၆၆(ဃ)ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ၆၆(ဃ)ဆိုလွ်င္ ဆက္ သြယ္ေရးဥပေဒ-ဟုေျပာျပရန္ မလိုေတာ့သည့္အထိ ေက်ာ္ၾကားလ်က္ရွိပါၿပီ။
ယခုစိတ္၀င္စားၾကသည္မွာ ၆၆(ဃ)အရ(ျပစ္မႈထင္ရွား၍)အျပစ္ေပးစီရင္သည့္ျပႆနာမဟုတ္ပါ။ ၆၆(ဃ)အရစြဲဆိုမႈ တစ္မ်ိဳးတစ္စားတည္းကို အာမခံေပးသည့္ရံုးကေပး၍၊ အာမခံေပးဖို႔ျငင္းသည့္ရံုးက ျငင္းပယ္သည့္ျပႆနာျဖစ္ပါသည္။ ျပစ္မႈတစ္မ်ိဳးတည္းျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူတို႔အေပၚ တရားရံုးမ်ားက“မတူညီကြဲလြဲသည့္ျပစ္ဒဏ္”မ်ားကိုခ်မွတ္ျခင္းမွာ စင္စစ္၊ ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲကိစၥ မဟုတ္ပါ။ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ျပစ္မႈတစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ေစကာမူ က်ဴးလြန္သည့္ျပစ္မႈ၏ အတိမ္ အနက္၊ထိခုိက္ နစ္နာေစခဲ့သည့္ ပမာဏအေလ်ာက္ကြဲျပားႏိုင္ပါသည္။ကြဲျပားတတ္ပါသည္။ (ရာဇသတ္ႀကီးပုဒ္မ၃၂၆အရနာက်င္ေစမႈကိုက်ဴး လြန္ခဲ့သည္ခ်ည္းျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ေခ်ာင္းတစ္ခုမသန္မစြမ္းျဖစ္သြားျခင္းႏွင့္လက္တစ္ဖက္လံုးျပတ္က်သြားျခင္းမွာမတူပါ)
အာမခံေပးသင့္၊မသင့္ကိစၥမွာမူ ျပဌာန္းခ်က္ႏွင့္စီရင္ထံုးလမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားကို “မူ”အျဖစ္လိုက္နာလ်က္ ဥပေဒကခြင့္ ျပဳသည့္ဆင္ျခင္တံုတရားႏွင့္အညီ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ပါက တရားရံုးအခ်င္းခ်င္း အလြန္အမင္းကြဲျပားျခားနားရန္ အေၾကာင္းမရွိ ဟု ယူဆပါသည္။ တရားသူႀကီးတစ္ဦးခ်င္း၏ လြတ္လပ္၊မွန္ကန္၊ရဲ၀ံ့သည့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုပဲ လိုပါသည္။
“အေမွာင့္ပေယာဂ” မပါဖို႔ပဲ လိုပါသည္။
××××××××××××××××××××××××
အာမခံေပး(ရ)မည့္ျပစ္မႈႏွင့္ အာမခံမေပး(ႏိုင္)သည့္ျပစ္မႈဟူ၍ ရွိပါသည္။
ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒသည္ အထူးဥပေဒတစ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး ပုဒ္မ-၆၆(ဃ)အရ ေထာင္ဒဏ္-၃ ႏွစ္အထိ ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈျဖစ္သျဖင့္ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒေနာက္ဆက္တြဲဇယား-၂၊စာတိုင္-၅ အရ(not bailable) “အာမခံမေပးႏိုင္ေသာျပစ္မႈ” ျဖစ္ခဲ့ရသည္ကို ဥပေဒသမားတိုင္းသိပါသည္။
ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၄၉၆တြင္ အက်ံဳး၀င္သည့္ျပစ္မႈမ်ားကို “အာမခံေပးရ”ပါသည္။ အာမခံ မေပး၍ မရပါ။ “ကိုယ္ပိုင္ခံ၀န္ႏွင့္ေနေစခြင့္ျပဳသင့္သူမ်ားအား ထိုသို႔ေနပါေစ”ဟု တရားရံုးမ်ားညႊန္ၾကားလႊာအမွတ္-၇/၆၅ က ဆိုပါသည္။ ရာဇ၀တ္က်င့္ထံုး ဥပေဒပုဒ္မ-၄၉၇တြင္ အက်ံဳး၀င္သည့္ျပစ္မႈမ်ားကိုမူ သာမန္အားျဖင့္ အာမခံမေပးႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ ေ၀ဖန္သူတို႔မ်က္မုန္းက်ိဳးေလ့ရွိေသာ စကားလံုးကိုသံုး၍ေျပာရပါက အာမခံမေပးႏိုင္ေသာပုဒ္မျဖင့္စြပ္စြဲခံရသူမ်ားကို“တရားရံုး၏ဆင္ျခင္တံုတရား” ႏွင့္အညီ အာမခံျဖင့္ ေနခြင့္ျပဳႏိုင္ပါသည္။
ေသဒဏ္၊တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ စီရင္ထိုက္ေသာျပစ္မႈမ်ိဳးျဖင့္စြပ္စြဲခံရသည့္
(၁)အသက္-၁၆ႏွစ္ေအာက္ရွိေသာသူ၊
(၂) အမ်ိဳးသမီး၊
(၃)ဖ်ားနာ၊ခ်ည့္နဲ႔ေနေသာသူ-တို႔ကိုပင္ အာမခံျဖင့္လႊတ္ထားရန္ တရားရံုးက ညႊန္ၾကားႏိုင္ပါသည္။
ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒပုဒ္မ-၆၆(ဃ)သည္ ေထာင္ဒဏ္-၃ႏွစ္အထိသာခ်မွတ္ႏိုင္သျဖင့္က်င့္ထံုးပုဒ္မ-၄၉၇အရ အာမခံ မေပးႏိုင္ေသာျပစ္မႈအျဖစ္ျပဌာန္းထားေစကာမူ တရားရံုး၏ဆင္ျခင္တံုတရားအရ အာမခံေပးႏိုင္ပါသည္။ ေသဒဏ္၊ တစ္သက္ တစ္ကၽြန္းဒဏ္စီရင္ထိုက္သည့္ျပစ္မႈမ်ားကဲ့သို႔ ဖ်ားနာခ်ည့္နဲ႔ေၾကာင္း၊ အေထာက္အထားျပဖို႔ရာ မလိုပါ။ ဆရာ၀န္၏သက္ေသခံခ်က္ကို ရယူရန္လိုအပ္ျခင္းမရွိပါ။ဤသည္ကိုလည္း ဥပေဒသမားမ်ားသိၾကပါသည္။ (ဥပေဒသမားစစ္စစ္တို႔သည္ မလိုအပ္ဘဲ အပိုလုပ္ေလ့မရွိပါ။ အပိုလုပ္သမွ် ရႈပ္တာ အဖတ္တင္တတ္ပါသည္။
အာမခံေပးသင့္ မေပးသင့္စဥ္းစားရာတြင္ တရားရံုးကဆင္ျခင္ရမည့္အခ်က္မ်ား(တစ္နည္း-မူမ်ား) ရွိပါသည္။ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ တရားရံုးမ်ားညႊန္ၾကားလႊာအမွတ္(၇/၆၅)တြင္ “သာမန္အားျဖင့္ ဆိုလွ်င္ စြပ္စြဲျခင္း ခံေနရေသာ လုပ္သားျပည္သူတစ္ဦးသည္ အမႈတြင္ျပည့္ျပည့္စံုစံု ခုခံႏိုင္ရန္လည္းေကာင္း၊အမႈစစ္ေဆးေနစဥ္အတြင္း၌ အလုပ္အကိုင္မပ်က္ ရေအာင္ လည္းေကာင္း၊အာမခံႏွင့္ေနရသင့္သည္ကို သတိျပဳပါ။ သို႔ရာတြင္ မေလ်ာ္ၾသဇာသံုး၍ျဖစ္ေစ၊ဓနအင္အားကိုသံုး၍ျဖစ္ ေစ၊သက္ေသမ်ားကိုဖ်က္ျခင္းစသည္တို႔ျပဳလုပ္၍ မွန္ကန္ေသာတရားစီရင္ေရးကိုပ်က္ျပားေအာင္ျပဳမည့္သူဟုယူဆရသူမ်ားကို မူ အာမခံျဖင့္ေနခြင့္မျပဳသည့္ စီရင္ထံုးမူမ်ားကို သတိျပဳပါ” ဟုညႊန္ၾကားခဲ့ပါသည္။
၁၉၆၅ ခုႏွစ္ကညႊန္ၾကားလႊာကို ေခတ္အဆက္ဆက္တရားရံုးမ်ားက“မူ”အျဖစ္လိုက္နာခဲ့သည္။အျမင့္ဆံုး တရားရံုးရွိ မည္သည့္တရားသူႀကီးတစ္ဦးဦးကမွ် အာမခံကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ယင္းမူသေဘာကို ေသြဖည္ ဆံုးျဖတ္သည္မ်ိဳး မေတြ႔ခဲ့ဖူးပါ။ ယင္းမူသေဘာကို ခ်ဲ႕ထြင္စဥ္းစား၍ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္မ်ိဳးသာ ရွိခဲ့ပါသည္။
စြပ္စြဲခံရသူကိုအာမခံျဖင့္ေနခြင့္ျပဳလိုက္လွ်င္-
(၁) စြပ္စြဲရသူသည္ မေလ်ာ္ၾသဇာသံုး၍ျဖစ္ေစ၊ ဓနအင္အားသံုး၍ျဖစ္ေစ၊ မွန္ကန္ေသာတရားစီရင္ေရးကို ပ်က္ျပား
ေအာင္ျပဳလုပ္ရန္ အေၾကာင္းရွိမရွိ။
(၂) အာမခံေပးပါက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္မည့္သူ ဟုတ္မဟုတ္။
(၃) စြပ္စြဲခံရသူသည္အလားတူျပစ္မႈမ်ိဳး ထပ္မံက်ဴးလြန္ရန္ အေၾကာင္း ရွိမရွိ။
(၄) အာမခံေပးလိုက္ျခင္းေၾကာင့္ အမ်ားျပည္သူလံုၿခံဳေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ထိပါးရန္အေၾကာင္း ရွိမရွိ။
တရားဥပေဒနည္းလမ္းႏွင့္ညီညြတ္ေသာဆင္ျခင္တံုတရား(judial discretion)ျဖင့္ ဆင္ျခင္စဥ္းစားပါက တရားရံုးမ်ား အခ်င္းခ်င္းအလြန္အမင္းကြဲျပားရန္ အေၾကာင္းမရွိိပါ။ တစ္ရံုးတစ္ထံုးကိစၥသည္္တရားရံုးမ်ားကိုအထင္အျမင္လြဲတတ္ပါသည္။
××××××××××××××××××××××××××××××××
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားမျပႏိုင္ေသးသမွ် စြပ္စြဲခံရသူမွာအျပစ္ကင္းစင္သူ(Innocent person)ျဖစ္သျဖင့္ အာမခံျဖင့္ေနရသင့္သည္ကို သတိခ်ပ္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊အမႈစစ္ေဆးေနဆဲတြင္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္းျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသူကို ႀကိဳတင္အျပစ္ေပးရာမေရာက္ေအာင္ တရားရံုးမ်ားကဆင္ျခင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊
အာမခံေပးျခင္းသည္ လိုက္နာရမည့္က်င့္ထံုး ျဖစ္ၿပီး အာမခံကိုျငင္းပယ္ျခင္းသည္ျခြင္းခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ စီရင္ထံုးညႊန္ျပခ်က္မ်ားရွိသည္ကို္တရားသူႀကီးတိုင္း သိပါသည္။
ကာလတစ္ခု၌ တရားလိုကိုသာဗဟိုျပဳစဥ္းစား၍ မ်က္ႏွာရိပ္မ်က္ႏွာကဲၾကည့္ ဆံုးျဖတ္ျခင္းမ်ိဳးရွိခဲ့ပါသည္။ တရားလိုကုိ မ်က္ႏွာခ်ိဳေသြးျခင္းမ်ိဳး ရွိဖူးပါသည္။မိမိကို မည္သူကပို၍ဒုကၡေပးႏိုင္မည္လဲ-ဟူ၍စဥ္းစားျခင္းမွာ တရားသူႀကီး၏ဆင္ျခင္တံုတရား ဟုယူဆသူတို႔ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္၊တရားစီရင္ေရးအေပၚ ျပည္သူလူထု၏ယံုၾကည္ကိုးစားမႈမွာ မည္သည့္အဆင့္အေျခ၌ရွိသည္၊ မည္သည့္ေနရာတြင္ထားသည္ကို မ်က္ျမင္အတိုင္း သင္ခန္းစာယူ(ႏိုင္)ၾကဖို႔လိုပါသည္။
စိတၱသတၱိႏွင့္ျပည့္စံုသည္ဟုသိခဲ့ၾကေသာတရားေရးအႀကီးအကဲတစ္ဦးမွာ သူရဦးေအာင္ေဖျဖစ္ပါသည္။
“ယဥ္ေက်းမႈ မထြန္းကားမီက အာမခံေတာင္းပိုင္ခြင့္မရွိ၊လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားလာသည္ႏွင့္အမွ် အာမခံေပးရမည္ဆိုသည့္ အေတြးအေခၚ ရွင္သန္ႀကီးထြားလာေၾကာင္း” ၎က ေျပာဖူးပါသည္။
ကၽြန္ေတာ့္သေဘာေျပာပါမည္။ စြပ္စြဲခံရသူကို အာမခံေပး၍ႏွစ္ဖက္ညီမွ်စြာအမႈဆိုင္ၿပိဳင္ေစသင့္ပါသည္။ ရံုးခ်ိန္းပ်က္ ျခင္း၊တိမ္းေရွာင္ျခင္း၊အလားတူအမႈမ်ိဳးထပ္မံက်ဴးလြန္ျခင္း-အစရွိသည့္
ခံ၀န္ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ိဳးျပဳပါက အာမခံကိုျပန္ရုပ္သိမ္း၍ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ႏိုင္သည့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္လည္း အတိအလင္းရွိပါသည္။
မည္သည့္အမႈကိုမွ တသီးတျခား ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။
ခိုင္လံုေသာခံ၀န္ျဖင့္ အာမခံေပးျခင္းကို အားေပးရပါမည္။
အာမခံမေပးႏိုင္သည့္အမႈမွစြပ္စြဲခံရသူကို ခိုင္လံုေသာအေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ အာမခံျငင္းပယ္ျခင္းျဖစ္ပါကလည္း
ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ျခင္းမရွိဟူ၍ မဆိုသာပါ။ မဆိုသာႏိုင္ပါ။
သို႔ေသာ္ အာမခံေပးသင့္ပါလ်က္ မေပးဘဲဆက္လက္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္းသည္ စြပ္စြဲခံရသူအား ဒူးတုပ္ခယေစဖို႔ရာ၊ ေနာင္ၾကဥ္ေစဖို႔ရာ၊ဖိအားေပးရာ-ေရာက္မည္ဆိုပါက(ေရာက္ေနသည္ဟုမဆိုလိုပါ) တရားရံုး၏ဥပဓိပ်က္ယြင္းတတ္ပါသည္။
တရားသူႀကီးဆိုသူမွာ အမိန္႔ေတာ္ျပန္သူ မျဖစ္ရပါ။
အမိ္န႔္ခ်မွတ္သူသာ ျဖစ္ရပါမည္။ ။
pyaylwinmyint@gmail.com
၂-၁-၂၀၁၇၊စံေတာ္ခ်ိန္သတင္းစာ
