တရားမမွဳခင္းတြင္ က်င့္သံုးသည့္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား၌ တရားမျကီးမွဳ တြင္ က်င့္သံုးေသာ ျပဌာန္းခ်က္ ႏွင့္ ဇာရီမႈတြင္ က်င့္သံူးေသာ ျပဌာန္းခ်က္ ဟူ၍ ရွိေနရာ ထံုးနည္းမ်ား မတူညီေျကာင္း သိျကပါသည္။ သို႔ပါလ်က္ မျကီးတြင္ က်င့္သံုးေသာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ဇာရီမႈတြင္ မည္သည့္ အတြက္ အားကိုးအားထား ျပဳျပီး ေလွ်ာက္ထားျကသည္ကို စဥ္းစား၍ မရပါ။
တရားမက်င့္ထံုးပုဒ္မ ၁၄၁ တြင္ တရားမမွဳခင္း မ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဤဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို တရားမ စီရင္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ က်င့္သံုးေသာ တရား႐ံုးတစ္ရံုးရွိ အမွဳအရပ္ရပ္တြင္ သက္ဆိုင္ႏိုင္သမွ် လိုက္နာရမည္ ဟု ျပဌာန္းထားပါသည္။
ပုဒ္မ ၁၄၁ အရ တရားမျကီးမွဳတြင္ က်င့္သံုးသည့္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားသည္ တရားမအေထြေထြ မွဳခင္းတြင္ သက္ဆိုင္နိုင္သမွ် က်င့္သံုးခြင့္ရွိေျကာင္း ရွင္းလင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဇာရီမႈတြင္ က်င့္သံုးခြင့္ မရွိပါ။ (ဦးထြန္း ႏွင့္ ဦးဘမင္း ၁၉၈၅ မတစ ၆၆)
အမိန္႔ ၂၁ နည္း ၅၈ အရ ဝရမ္းခြာေပးရန္ တတိယလူ၏ ေလွ်ာင္ထားမွဳျဖင့္ မေထြဖြင့္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း တြင္ အမွဳသစ္ စြဲဆိုခြင့္ႏွင့္တကြ ရုပ္သိမ္းခြင့္ျပဳရန္ ေလွ်ာက္ထားျခင္းျပႆနာ အား စိတ္ဝင္စား၍ ေလ့လာျကည့္ပါသည္။
နည္း ၅၈ အရ မေထြမွဳတြင္ တရားလို တရားျပိဳင္ ဟူ၍ မရွိပါ။ အမိန္႔ ၂ နည္း ၂ တြင္ပါရွိေသာ တရားစြဲ ဆိုရန္အေျကာင္းလည္း မဟုတ္ပါ။ ထို႔အတူ အမိန္႔၂၃ နည္း ၁ တြင္ပါရွိေသာ အမွဳျဖစ္အေျကာင္းျခင္းရာ(the subject -matter of a suit) မရွိပါ။ ဝရမ္းခြာေပးရန္ ေလွ်ာက္ထားမွဳသည္ အဆံုးအျဖတ္ ျပဳျပီးေသာ ဒီကရီ ကို အတည္ျပဳရာ၌ တတိယလူမွ ပစၥည္းအေပၚ အခြင့္အေရး ရွိေျကာင္း တရား႐ံုး သို႔ တင္ျပ ေလွ်ာက္ထားမွဳ သက္သက္မွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။
အမိန္႔၂၃ နည္း ၁ တြင္ အမွဳစြဲဆိုျပီးေနာက္ မည္သည့္အခါမဆို တရားလို သည္ တရားျပိဳင္ အားလံုးအေပၚျဖစ္ေစ တစ္ဦးဦးအေပၚ ျဖစ္ေစ စြဲဆိုေသာ အမွဳ သို႔မဟုတ္ ေတာင္းဆိုခ်က္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ကို ရုပ္သိမ္းနိုင္ ျခင္းျပဳ နိုင္သည္မွာ မွန္ပါသည္။ နည္း ၅၈ အရ မေထြမွဳသည္ အမွဳျဖစ္ေျကာင္းျခင္းရာ မရွိ၊ တရားလို တရားျပိဳင္ ဟူ၍ မရွိေသာေျကာင့္ ရုပ္သိမ္းရန္ အေျကာင္းအရာ မရွိေျကာင္း ရိုးရိုးရွင္းရွင္း ေတြးလွ်င္ပင္ အေျဖေတြ႔နိုင္ပါသည္။
အမိန္႔ ၂၃ ျပဌာန္းခ်က္ကို အေျကာင္းျပဳ ျပီး တတိယ အား တရားစြဲဆိုရန္အေျကာင္း ဖန္တီးေပးျခင္း မျပဳနိုင္ပါ။ တရားမမွဳတစ္မွဳတြင္ ဒီကရီ တစ္ရပ္ ခ်မွတ္ျပီး ျဖစ္လွ်င္ အယူခံရံုးက ပယ္ဖ်က္ျခင္းမျပဳသေရႊ႔ ထိုအမွဳကို ပလပ္ျခင္းမျပဳနိုင္ဟု ( မျမစန္း ႏွင့္ ေဒၚမိုးစိန္ ၁၉၉၉ မတစ ၁၆၉) တြင္ ျပဆိုသည္။ ထုိ႔ေျကာင့္ အတည္ျဖစ္ေနေသာ ဒီကရီ ကို အတည္ျပဳသည့္ ကိစၥတြင္ အစြယ္အပြား ျပႆနာျဖစ္သည့္ တတိယလူ၏ ပစၥည္းႏွင့္ပါတ္သက္ေသာ အခြင့္အေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳတြင္ ရုပ္သိမ္းခြင့္ ေလွ်ာက္ထားျခင္းမွာ ဥပေဒ ႏွင့္ ညီညြတိျခင္း မရွိဟု ျမင္ပါသည္။
တရားမက်င့္ထံုး ပုဒ္မ ၁၄၁ အရ မေထြမွဳတြင္ တရားမစီရင္ပိုင္ခြင့္ အာဏါ က်င့္သံုးခြင့္ ရွိသည္မွာ မွန္ပါသည္။ သက္ဆိုင္နိဳင္သမွ်သာ က်င့္သံုးရျခင္းျဖစ္သည္ကို သတိျပဳရပါမည္။ တရားမျကီးမွဳ စစ္ေဆးစဥ္ မမွန္သက္ေသဖန္တီးေျကာင္း ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး ပုဒ္မ ၄၇၆ အရ ေလွ်ာက္ထား၍ တရားမအေထြေထြမွဳဖြင့္ ေဆာင္ရြက္ခဲ႔ရာ တရားမက်င့္ထံုး အမိန္႔ ၁၁ နည္း ၁ အရ ေမးျမန္းခြင့္မရွိေျကာင္း (ဦးေဇာ္ဝမ္း ႏွင့္ ဦးျမင့္ေအာင္ ၂၀၁၃ မတစ ၆၆ ) အမွဳတြင္ျပဆိုခဲ႔သည္မွာ မေဝးကြာေသးသည့္ လမ္းညႊန္မွဳ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေျကာင့္ တရားမျကီး မွဳ တြင္ က်င့္သံုးသည့္ ျပဌာန္းခ်က္အားလံုးကို တရားမအေထြေထြမွဳ တြင္ အသံုးျပဳခြင့္ မရွိဟု သတိထားပါလွ်င္ .....
ေလးစားစြာျဖင့္
ထက္ကုိကုိ
