U MYO TINT
" မလိုလားအပ္သည့္ အမႈမ်ားၾကန္႔ၾကာမႈ မျဖစ္ေပၚေရး"
အမႈမ်ားမွန္မွန္ ႏွင့္ျမန္ျမန္ စစ္ေဆးၿပီးျပတ္ျခင္းသည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈကို ျမင္သာေစသည့္ အခ်က္မ်ားတြင္ အဓိက အခန္းမွ ပါဝင္လၽွက္ရွိပါသည္။ နစ္နာသူ အတြက္ သက္သာခြင့္ကို ေႏွာင့္ေႏွးစြာ ကုစားေပးေနျခင္းသည္ပင္ တရားမၽွတမႈ ကို ျငင္းဆန္ရာ ေရာက္ ေၾကာင္း justice delay is justice denyဟူသည့္ legal maxim က ညႊန္ျပလၽွက္ ရွိပါသည္။
ယေန႔ ျမန္မာမိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစၤနစ္အရ ျပစ္မႈဆိုင္ရာမႈခင္းႏွင့္ တရားမဆိုင္ရာ မႈခင္းအားလုံးကို တရားရုံးမ်ားက သာ စစ္ေဆး ၾကားနာ စီရင္ဆုံးျဖတ္ေန ရသည္ျဖစ္ရာ တရားရုံးမ်ားတြင္ အမႈမ်ား မ်ားျပားလၽွက္ ရွိသည္ကို ေတြ႕ျမင္ႏႈိင္ ပါသည္။
တရားရုံးဝန္ထမ္း အင္အားတိုးခ်ဲ့ မဖြဲ႕စည္းႏွိုင္သည့္အျပင္ လက္ရွိ တရားရုံးဖြဲ႕စည္းပုံ အရပင္ တရားသူႀကီးႏွင့္ တရားရုံးဝန္ထမ္းမ်ား လိုအပ္ေနေသာ္လည္း ခြင့္ျပဳခ်က္မရ၍ လည္းေကာင္း၊ ဘတ္ဂ်က္ရံပုံ ေငြမရ၍ လည္းေကာင္း ျဖည့္ စြက္ ခန္႔အပ္ႏွိုင္မႈ မရွိသည္ကို လည္းေတြ႕ရ တတ္ပါသည္။
င
ဥပမာ - ဆင့္စာလုင္ ၄ ဦးရွိရ မည့္ ရုံးတြင္ တစ္ဦးသာ ရွိသည့္ရုံး၊ ဆင့္စာလုင္တစ္ဦး မၽွပင္မရွိသည့္ ရုံး/တရားသူႀကီး ၄ ဦးရွိရမည့္အစား ၂ ဦးသာရွိေနေသးသည့္ရုံးမ်ားက သာဓကပင္ျဖစ္ပါသည္။
ယေန႔ ကမ႓ာ့ ႏိုင္ငံအမ်ားတြင္ တရားမမႈခင္းမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ကုန္သြယ္/စီးပြား ဆိုင္ရာအျငင္းပြားမႈမ်ားကို ေျဖရွင္းေပးရာတြင္ ၾကန္႔ၾကာ ေနျခင္းေၾကာင့္ ၊အမႈသည္တို႔၏ လူမႈ စီးပြားေရး ထပ္မၤ မလစ္ဟင္းေစရန္အတြက္ ၄င္းတို႔ အခ်င္းခ်င္း တရားရုံးျပင္ပ ညႇိႏွိုင္း ေျဖရွင္းသည့္ နည္းမ်ားကို တီထြင္ က်င့္သူံးလၽွက္ရွိသည္ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငၤသည္ ပါတီစုံဒီမိုကေရစီစၤနစ္အရ ၊ႏိုင္ငံတကာႏွင့္စီးပြားဆက္ဆံမႈကို လြတ္လပ္စြာ ကန္သြယ္မႈစံနစ္ Free trade system, ေစ်းကြက္ စီးပြားေရးစံနစ္ Market oriented system တို႔အရ က်င့္သုံးေနၿပီ ျဖစ္သျဖင့္ တရားရုံးျပင္ပ ညႇိႏႈိင္းျဖန္ေျဖသည့္နည္းလမ္း Alternative Dispute Resolution-ADR စံနစ္ကို ႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီမႈအရ ခုံသမာဓိလူႀကီးမ်ား ခန္႔အပ္ က်င့္သုံးျခင္းျဖင့္ တရားရုံးမ်ားတြင္ တရားမမႈမ်ားစုပုံ၊ ၾကန္႔ၾကာေနမႈကို နည္းလမ္းတစ္ခုအျဖစ္ ေလၽွာ့ခ်ႏွိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။
ADR စံနစ္တြင္-
(၁)--အျငင္းပြားသူအခ်င္းခ်င္းသာ ၊ သေဘာအေလၽွာက္ေျဖရွင္းၾကျခင္း
Negotiation
(၂)--တတိယပုဂၢိဳလ္၏ အႀကၤ ရယူကာေစ့စပ္ျဖန္ေျဖ၍ ေျဖရွင္းျခင္း
Mediation/Conciliation
(၃)--ခုံသမာဓိလူႀကီးမ်ားေရြးခ်ယ္၍ ညႇိႏွိုင္းသည့္နည္းလမ္းျဖင့္ေျဖရွင္းျခင္း
Arbitration
စသည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကို ေတြရွိႏွိုင္ပါသည္။
ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အႏုညာတဥပေဒ(Arbitration Law)ကို ျပဌာန္းေနၿပီ ျဖစ္၍ အသက္ဝင္ ေဆာင္ရြက္ႏွိုင္ရန္ ~
● သမာဓိခုံရုံး၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ Arbitral award မ်ားကို အတည္ျပဳႏွိုင္ေရးကိစၥ အပါအဝင္ ဆိုင္ရာလုပ္ထုံး လုပ္နည္းမ်ားကို ႀကိဳတင္ ေလ့လာ ေရးဆြဲ ျပဌာန္းျခင္း၊
● ခုံသမာဓိလူႀကီးတာဝန္ထမ္း ေဆာင္ တန္ရာသည့္ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္မ်ားကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာမွ ပညာရွင္ မ်ား ႏွင့္ အတူ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ workshop မ်ား Forumမ်ား Dialogueမ်ား ရက္တို သင္တန္းမ်ား က်င္းပ ေပးျခင္း
. ● ႏိုင္ငံေတာ္၏ အစီအစဥ္ျဖင့္ ၄င္းတို႔အားလည္း ေလ့လာေရးခရီးမ်ား ေစလႊတ္ေပးျခင္း
ျဖငိ့၊ ႏိုင္ငံတကာ အေတြ႕အၾကဳံသစ္မ်ား ရရွိေစကာ ႏိုင္ငံေတာ္မွ စတင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္သည့္ အခ်ိန္၌ ခုံသမာဓိလူႀကီးမ်ား အျဖစ္ A D R စၤနစ္ကို စတင္ က်င့္သုံး အသက္ဝင္ေစၿပီး တရားရုံးမ်ား ၌ စုပုံေနသည့္ တရားမ မႈခင္း မ်ားကို အထက္ပါ နည္းစံနစ္ (၃)မ်ဳိးကျဖင့္ ညႇိႏွိုင္း ဆုံးျဖတ္ခြင့္ ျပဳကာ ေလၽွာ့ခ်ေပးျခင္းျဖင့္၊ တရားမေၾကာင္း ဆိုင္ရာ အျငင္းပြား မႈ မ်ားကို မွန္မွန္ႏွင့္ျမန္ျမန္ ေျဖရွင္းၿပီးျပတ္ ေစမည္ျဖစ္ ပါေၾကာင္း အၾကံျပဳေဆြးေႏြး အပ္ပါ သည္။
■■■ တရားရုံးမ်ားမွ တရားမ မႈခင္းမ်ား ေလ်ာ့က်သြားျခင္းသည္ က်ႏ္ွရွိသည့္ တရားမမႈခင္းမ်ားႏွင့္ ရာဇဝတ္မႈခင္းမ်ားကို တရားရုံးမ်ားက စစ္ေဆးရန္ အခ်ိန္ပိုမို ရေစသျဖင့္ ရာဇဝတ္မႈခင္းမ်ားအတြက္လည္း ပိုမို မွန္ကန္ ျမန္ဆန္သည့္ အေျဖကို ရရွိေစမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ~ ~ ~
★မၽွတေသာစိတ္ဓာတ္/အဂတိကင္းေသာ ကိုယ္က်င့္တရား/ေကာင္းမြန္ေသာ/က်ယ္ျပန္႔ေသာ ပညာဥာဏ္ အေမၽွာ္အျမင္ ဗဟုသုတတို႔ျဖင့္ ႏိုင္ငံအက်ဳိး ျပည္သူ႔အက်ဳိးသယ္ပိုး ထမ္းေဆာင္ႏွိုင္ၾက ပါေစ ၊☆
(၂၀၁၅ ခုႏွစ္ခန္႔ကပင္ ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းထားခဲ့ေသာ ေပၚေပါက္လာတန္သည့္ ၂၀၁၇ မဟာဗ်ဴဟာ အစီအမံ(အေရြ႕)ကို ရည္မွန္း တြက္ဆလၽွက္)
U Myo Tint
