ျပစ္မႈ နဲ႔ တရားမ
UAS - Legal pages
အားလံုးပဲ မဂၤလာပါ။
သာယာခ်မ္းေျမ့တဲ့ ေန႔တစ္ေန႔ျဖစ္ပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းအပ္ပါတယ္။
ဒီေန႔တင္ ျပခ်င္ တာေလး တစ္ခုရွိပါတယ္။
ရပ္ကြက္ထဲမွာ လွည့္လည္သြားလာရင္းျဖစ္ေစ၊ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ မွာ
မိတ္ေဆြ အေပါင္းအသင္းမ်ားနဲ႔ ထိုင္ ရင္းျဖစ္ေစ ကၽြန္ေတာ္က ဥပေဒ
သမားမွန္း သိၾကေတာ့ မၾကာခဏေမးျမန္းၾကတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလး
ေတြရွိပါတယ္။
အဲဒီအေၾကာင္းအရာေလး ကေတာ့ ျပစ္မႈဆိုတာ ဘာလဲ၊ တရားမမႈဆိုတာ
ဘာလဲ၊ အဲဒီအမ်ိဳးအစားႏွစ္ခုက ဘယ္လို ကြာသလဲ ဆိုတာပါပဲ။
ဒါ့အျပင္ ေနာက္ထပ္ ခဏခဏ မွားၾကတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလး ရွိၾကပါ
ေသးတယ္။ အဲဒါက တရားသူႀကီးနဲ႔ ေရွ႕ေန၊ ဥပ ေဒအရာရွိတို႔ကို ကြဲကြဲျပား
ျပား မသိၾကေသးျခင္းပါပဲ။
တရားသူႀကီးကိုလည္း ေရွ႕ေနလို႔ ေခၚခ်င္ ေခၚေနၾကၿပီး ျပင္ ပအမႈလိုက္တဲ့ေရွ႕ေနမ်ားကိုေတာ့ တရားသူႀကီးလို႔ထင္ ေနတတ္ၾကတာမ်ိဳးေတြလည္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
နိဳင္ငံေတာ္ဘက္က လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ ဥပေဒအရာရွိႀကီးမ်ား ကိုလည္း ေရွ႕ေနလို႔ထင္
ေနပံုေတြ ေျပာဆိုေနၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဒါကို ၾကည့္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နိဳင္ ငံက ျပည္သူေတြ (အားလံုးကိုေတာ့ မဆိုလိုပါ)မွာ တရားစီရင္ ေရးနဲ႔
ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုတေတြ အားနည္းေ နၾကေသးတယ္ဆိုတာ သံုးသပ္လို႔ ရပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးေတြ ရွိေနသမွ် ဟန္ေဆာင္ လိမ္္လည္လိုသူမ်ား အေနနဲ႔လည္း အဆင္ ေျပေနၾကအံုးမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ တိုက္ပံုအက်ၤ ီအမဲ ၀တ္တိုင္းလည္း ေရွ႕ေနမဟုတ္သလို၊ တရားသူႀကီး၊ ဥပ ေဒအရာမ်ား မဟုတ္ၾကပါဘူးဆိုတာ ကြဲကြဲျပားျပားသိ ေစခ်င္ ပါတယ္။
ဥပ ေဒပညာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဗဟုသုတနည္းပါးၾကလို႔လည္း တရားရံုးမ်ားကဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ ထစ္ကနည္းရွိရင္ ဆႏၵျပ ျပ ေနၾကတယ္လို႔ ထင္ ပါတယ္။ ဥပေဒပညာတတ္ၾကမယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဥပ ေဒပညာကို ေလ့လာ လိုက္စားၾကလို႔ အေတာ္အသင့္ သိရွိၾကမယ္ဆိုရင္ ေတာ့ တရားရံုးမ်ားရဲ႕
ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ဆိုတာ ကိုယ္ပိုင္ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ဆင္ ျခင္ သံုးသပ္နိဳ င္ၾကၿပီး
အမႈရံႈးရင္ တရားဥပေဒ လမ္းေၾကာင္းကေန အမႈနိဳင္ ေအာင္ဘာဆက္လုပ္ရမယ္ဆိုတာ သိရွိၾကတာေၾကာင့္ ဆႏၵျပဖို႔လိုကိစၥမ်ိဳးကို စဥ္းစားၾကေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ထူးဆန္းေနတာကေတာ့ ဆႏၵျပေနၾကတဲ့သူအခ်ိဳ႕ထဲမွာ ဥပေဒဘြဲ႕ရ ပညာရွင္အမည္ခံ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါေနျခင္းပါပဲ။ အမ်ားျပည္သူအေနနဲ႔ မွတ္သားထားဖို႔ကေတာ့ မည္သည့္ ဒီမိုကေရစီနိဳင္ ငံ
မွာမွ လူမ်ားမ်ားနဲ႔ ၀ိုင္းၿပီး ဆႏၵေဖၚထုတ္တိုင္းဆႏ ၵေဖၚထုတ္သူမ်ားရဲ႕အလိုကို တရားရံုးမ်ားက ျဖည့္စြမ္းေပး
မွာ မဟုတ္ပဲ ဥပေဒနဲ႔ အညီပဲ ဆံုးျဖတ္ေပးမွာျဖစ္ေၾကာင္းပါပဲ။
ကဲ... ဒီေန႔ ရွင္းျပလိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးဆီ ျပန္ၿပီး ဦးတည္လိုက္ၾကရေအာင္ေနာ္ -
ျပစ္မႈ နဲ႔ တရားမမႈဆိုတာ ဘယ္လိုအမႈေတြလဲဆိုတာ ဆက္လက္ရွင္းလင္းတင္ ျပပါ့မယ္ ။ တရားစီရင္ ေရးနယ္ပယ္မွာ ျပစ္မႈ တရားစီရင္ ေရးနဲ႔တရားမတရားစီရင္ေရးဆိုတာ
ႏွစ္မ်ိဳ းႏွစ္စားရွိပါတယ္။
ဟိုးယခင္ကေတာ့ ျပစ္မႈ တရားသူႀကီး၊ တရားမ တရားသူႀကီးဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳ းခြဲျခားထား ခဲ့ပါေသးတယ္။ ျပစ္မႈတရားသူႀကီးက ျပစ္မႈဆိုင္ ရာအမႈေတြကိုစစ္ေဆးစီရင္ ဆံုးျဖတ္ၾက
ရသလို တရားမ တရားသူႀကီးကလည္း တရားမမႈေတြကို စစ္ေဆး စီရင္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။
အခုေတာ့ အဲဒီလို ခြဲျခားထားမႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။
ျပစ္မႈဆိုတာ လူတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္ ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကို ထိပါးေစတဲ့အမႈမ်ိဳးေတြ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုးကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ထိပါးက် ဴ းလြန္မႈမ်ိဳ းေတြကို ျပစ္မႈလို႔ ေခၚပါတယ္။
လူတစ္ဦးခ်င္း တစ္ဦးခ်င္းကို ထိခိုက္လာေစတဲ့ျပစ္မႈမ်ိဳ းေတြမ်ားျပားလာေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ လံုးကိုပါ ထိခိုက္ေစတဲ့ အျပဳအမူလုပ္ရပ္ေတြ ျဖစ္လာၾကေတာ့တာေပါ့။
တစ္နည္းအားျဖင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လံုးရဲ႕ စား၀တ္ေနမႈ၊ လံုၿခံဳမႈတို႔ကိုပါ တာ၀န္ယူထားတဲ့
သက္ဆိုင္ ရာ နိဳင္ ငံေတာ္အစိုးရကိုပါ ထိခိုက္လာေစတဲ့ အမႈမ်ိဳ းေတြကို ဆိုလိုတာပါ။
သက္ဆိုင္ရာနိဳင္ငံေတာ္အစိုးရေတြဟာသူတာ၀န္ယူအုပ္ခ်ဳပ္ေနရတဲ့တိုင္းျပည္ထဲကတိုင္းသူ
ျပည္သားေတြရဲ႕အိပ္ေကာင္းျခင္းအိပ္ရဖို႔ေတြစားေကာင္းျခင္းစားရဖို႔ေတြ၊ခရီးသြားလာတဲ့အခါမွာလည္း
လံုၿခံဳ ေခ်ာေမြ႕စြာသြားလာနိဳင္ မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ယူၾကရပါတယ္။
လူတစ္ေယာက္ အိပ္ေကာင္းျခင္း မအိပ္ရျခင္း၊ စားေကာင္းျခင္း မစားရျခင္း၊ သြားေကာင္းျခင္းမသြား မလာနိဳင္ ျခင္းတို႔ အစစဟာ သက္ဆိုင္ ရာ အစိုးရမင္းမ်ားမွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။
ရပ္ကြက္ေတြထဲမွာ သူခိုးေတြ ေသာင္းက်န္းလို႔ ေကာင္းစြာ မအိပ္ရျခင္းဟာလူတစ္ဦးျခင္းရဲ႕ ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေသာ္လည္း အစိုးရမွာ တာ၀န္ရွိေနပါတယ္။
အဲဒီလိုပဲ အိမ္ရွင္ မ တစ္ေယာက္၀ယ္လာတဲ့ စားေသာက္ကုန္ တစ္ခုခုမွာအဆိပ္အေတာက္ပါလာၿပီး စားသံုးသူမွာ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္လို႔ ေဆးရံုေရာက္သြားျခင္းဟာလည္း အစိုးရမွာပဲ တာ၀န္ရွိပါ တယ္။ထို႔အတူ ခရီးသြားရင္း ခရီးသည္တင္ ကားကို လမ္းက ျဖတ္ၿပီး ဓါးျပတိုက္လုယက္တာခံရျခင္း
ဟာလည္း အစိုးရမင္းမ်ားမွာပဲ တာ၀န္ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
ကိုယ့္ဘာသာ အိမ္မွာ ေနရင္းထိုင္ ရင္း အိမ္ထဲ၀င္ အေစာ္ကားခံရတဲ့ ကိစၥမ်ိ ဳ းေတြ ၊ ကိုယ့္ဘာသာ အလုပ္က ျပန္လာတုန္း အလုခံရတဲ့ကိစၥ ၊ စသည္တို႔ဟာ လူတစ္ဦးခ်င္းကို ထိခိုက္တဲ့ ျပစ္မႈမ်ားပဲျဖစ္ ပါတယ္။
လက္ရွိျဖစ္ေပၚ ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြ ကိစၥမ်ိဳးက်ေတာ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္သာမက ကမၻာေပၚမွာ ရွိတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြကိုပါ ထိခိုက္ေစတဲ့ ျပစ္မႈမ်ိ ဳ းျဖစ္တာေၾကာင့္ အစိုးရတစ္ရပ္ တည္းသာ မကကမၻာေပၚက အစိုးရအားလံုးမွာပါ တာ၀န္ရွိလာတဲ့ ကိစၥမ်ိဳ းျဖစ္လာပါတယ္။
လူတစ္ဦးျခင္းမွာ ျဖစ္ေပၚတဲ့ ကိုယ့္အိမ္ေပၚမွာ တက္ ပစၥည္း အခိုးခံရမႈ၊ ကိုယ့္ကို ဓါးနဲ႔အထိုးခံရမႈ၊
တုတ္နဲ႔ အရိုက္ခံရမႈေတြက အစ ရပ္ကြက္ထဲေစ်းထဲမွာ ရန္ျဖစ္ၾက၊ သတ္ပုတ္ၾကတဲ့အမႈမ်ိ ဳ းေတြမွာပါ မခံမရပ္နိဳင္ ျဖစ္ၾကလို႔ ကိုယ္က သြားအမႈဖြင့္ တာျဖစ္ေပမယ့္ တကယ့္တကယ္က်ေတာ့
အဲဒီအမႈေတြဟာ နိဳင္ ငံေတာ္ကပဲ အျမဲတမ္း တရားလိုအျဖစ္ေဆာင္ ရြက္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကို တုတ္နဲ႔ အရိုက္ခံရတဲ့အမႈ၊ ဓါးနဲ႔ အထိုးခံရတဲ့ အမႈမ်ိ ဳ းေတြမွာ ကိုယ္က တရားလိုလုပ္ၿပီး ရဲစခန္းမွာ အမႈဖြင့္ ခဲ့ေပမယ့္ တရားရံုးေရာက္ တဲ့အခါ ကိုယ္က ေရွ႕ေနငွားစရာ မလိုပဲ ကိုယ့္အတြက္ ဥပ ေဒအရာရွိတစ္ဦး
က အမႈလိုက္ပါေဆာင္ ရြက္ေပးေနျခင္းဟာ ကိုယ့္ကို နိဳင္ ငံေတာ္က အခမဲ့အမႈလိုက္ပါေဆာင္ ရြက္ေပးေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ျခြင္းခ်က္ ရွိတဲ့ အမႈအမ်ိ ဳးအစား အခ်ိ ဳ႕ကလြဲၿပီး အမႈအမ်ားအျပားမွာေတာ့ထိခိုက္နစ္နာသူကိုယ္စား နိဳင္ ငံေတာ္ကပဲ တရားလိုျပဳလုပ္ၿပီး အမႈမ်ားကိုတရားစြဲဆိုေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ျပစ္မႈ ေတြမွာလည္းရဲအေရးပိုင္တဲ့အမႈမ်ိဳးနဲ႔ရဲအေရးမပိုင္တဲ့အမႈအမ်ိဳ းအစားဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိ ဳ းခြဲျခားထား
ပါေသးတယ္။
ရဲအေရးပိုင္ တဲ့အမႈေတြမွာေတာ့ နိဳ င္ ငံေတာ္ကသာ တရားလိုျပဳလုပ္ၿပီး အမႈစြဲဆိုေပးေလ့ ရွိေပမယ့္ ရဲအေရးမပိုင္ တဲ့ အမႈေတြမွာ ေတာ့ မိမိဘာသာ တရားရံုးမွာ ဦးတိုက္ ေလွ်ာက္ထားၾကရပါတယ္။
(ရဲစခန္းသြားတိုင္ တဲ့အခါ ပထမသတင္းေပးတိုင္ ခ်က္ မဖြင့္ေတာ့ပဲ (က)၊(ခ)ပံုစံဆိုတာနဲ႔ ေလွ်ာက္
လႊာ ႏွစ္ေစာင္ ေရးေပးၿပီး တရားရံုးကို ဆက္သြားပါလု႔ိ ညႊန္လိုက္တဲ့ အမႈမ်ားျဖစ္ၾက ပါတယ္။)
ရဲအေရးပိုင္ အမႈဆိုတာက ရဲက တရားရံုးရဲ႕ ဖမ္း၀ါရမ္းမလိုပဲ တရားခံတစ္ေယာက္ကို ဖမ္းဆီးနိဳင္ တဲ့ အမႈမ်ိ ဳးကို ေခၚၿပီး ရဲအေရးမပိုင္ အမႈဆိုတာကေတာ့ တရားရံုးရဲ႕ အမိန္႔၀ါရမ္းစာပါမွ တရားခံတစ္ဦးကို
ရဲကဖမ္းဆီးနိဳင္ တဲ့ အမႈမ်ိ ဳ းကို ေခၚတယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္း မွတ္သားထားလို႔ ရပါတယ္။
ရဲအေရးမပိုင္ အမႈဆိုတာ တစ္နည္းအားျဖင့္ တရားမ မႈ ဆန္ဆန္ အမႈေတြပါ။ တရားရံုးမွာ ကိုယ္တိုင္ ဦးတိုက္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ေပမယ့္ တစ္ဖက္က အတိုင္ ခံရသူ ရံုးကို ေရာက္ၿပီး ကိုယ့္ကို ေတာင္းပန္တဲ့အခါ ကိုယ္ကလည္းစိတ္ေျပသြားတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ဆႏၵနဲ႔ကိုယ္ အမႈကို ျပန္ၿပီး ေၾကေအးနိဳင္ တဲ့အမႈအမ်ိဳ းအစား မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။
ဥပမာ အားျဖင့္ အတည္တက် လက္ထပ္ယူပါမယ္ဆိုၿပီး မိန္းကေလးတစ္ဦးဆီက ကာမလိမ္လည္ရယူမႈ၊ လိမ္လည္မႈ (ျပစ္မႈပုဒ္မ-၄၁၇ )၊ မယားခိုးမႈစတာမ်ိ ဳ းေတြပါ။
ရဲအေရးပိုင္ မႈေတြမွာ ေတာ့ အစိုးရက သေဘာတူမွ အမႈကို ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းခြင့္ ေၾကေအးခြင့္ ရွိပါမယ္။
ဒါေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ေသာ မုဒီမ့္မႈေတြမွာ အျပဳက်င့္ခံရတဲ့ မိန္းကေလးဟာ တရားခံက ၿခိမ္းေျခာက္တာ ခံရလို႔ပဲျဖစ္ေစ၊ ရွက္ေၾကာက္လို႔ပဲျဖစ္ေစ အခ်င္းျဖစ္ၿပီးၿပီးခ်င္း အခ်င္းျဖစ္ကိစၥကို လူႀကီးမိဘမ်ားကို
ဖြင့္ မေျပာပဲ လူႀကီးမိဘေတြက ေခ်ာ႔ေမာ့ေမးျမန္းေတာ့မွ အျဖစ္မွန္ကို ဖြင့္ေျပာလို႔ ရဲစခန္းသြားတိုင္ တဲ့အခါ အခ်ိဳ႕ေသာ ရဲစခန္းမ်ားက အမႈဖြင့္ေပးၾကေပမယ့္အခ်ိဳ႕ေသာ ရဲစခန္းမ်ားက အခ်င္းျဖစ္ၿပီး ၾကာျမင့္ေတာ့မွ တိုင္ ၾကားလာတာေၾကာင့္ သက္ေသခံခ်က္ေတြ မရနိဳင္ ေတာ့တာတို႔ ၊ တရားလို မိန္းကေလးကို လိုအပ္တဲ့ ေဆးစစ္ခ်က္ေတြ ျပဳလုပ္ရာမွာ ရက္ၾကာသြားတဲ့အတြက္ လိုအပ္တဲ့သက္ေသခံ ခ်က္မ်ား မရရွိနိဳင္ ေတာ့တာတို႔ေၾကာင့္ ပထမသတင္းေပး တိုင္ ခ်က္ဖြင့္ မေပးေတာ့ပဲ ရဲပံုစံ(က)(ခ)နဲ႔ ဦးတိုက္ေလွ်ာက္လႊာကိုသာေရးေပးၿပီး ရံုးမွာ အမႈဖြင့္ ဖို႔ပဲ ေစလႊတ္တတ္ပါတယ္။
ရံုးက အမႈဖြင့္ေပးၿပီး တဲ့ေနာက္ပိုင္းက်မွ တစ္ခါ တရားခံဖက္က ေက်နပ္ေလာက္ေအာင္ ေတာင္းပန္လို႔ အမႈကို ျပန္ရုပ္သိမ္းခ်င္ လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္အမႈကို ရုပ္သိမ္းလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ရဲအေရးပိုင္ ျဖစ္ေနလို႔ ရဲအေရးပိုင္ မႈမ်ားရုပ္သိမ္းခြင့္ ျပဳလုပ္ရာမွာ လိုအပ္တဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအတိုင္း လုပ္ၾကရပါေတာ့ တယ္။ ဒါကို အခ်ိဳ႕က ဦးတိုက္ေလွ်ာက္ထားတဲ့အမႈမွာ ဥပေဒအရာရွိနဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕အဆင့္ဆင့္ရဲ႕ သေဘာထား လိုလို႔လားလို႔ ေမးတတ္ၾကပါတယ္။
ဒါဟာ ရဲအေရးပိုင္မႈျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ နိုဳင္ ငံေတာ္ ကိုယ္စားလိုက္ပါေဆာင္ရြက္ၾကရတဲ့ ဥပေဒအရာရွိ၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕တို႔ရဲ႕ အခန္းက႑ပါလာျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အမႈေတြမွာ တစ္ခါထပ္ၿပီး ခြဲျခမ္းတဲ့အခါ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အမႈႀကီးနဲ႔ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အေထြေထြမႈဆိုၿပီး ရွိပါေသးတယ္။
ျပစ္မႈႀကီး ဆိုတာကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား ကိုကိုခ်ိ ဳးေဖါက္တာေၾကာင့္စြဲဆိုစစ္ေဆးၿပီးအျပစ္ရွိရင္အျပစ္ဒဏ္(ေထာင္ဒဏ္၊ ေငြဒဏ္စသည္တစ္ခု
ခုျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ခုလံုးျဖစ္ေစ) ခ်မွတ္နိဳင္ တဲ့ ျပစ္မႈေတြနဲ႔ စြဲဆိုတဲ့ အမႈေတြကို ေခၚပါတယ္။
ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အေထြေထြမႈ ဆိုတာကေတာ့ မယားစရိတ္၊ကေလးစရိတ္ေတာင္းခံတဲ့ အမႈမ်ိ ဳ း၊ တရားခံေျပး မ်ားကို စြဲတဲ့အမႈမ်ိ ဳ း၊ ရဲစခန္းမွာျဖစ္ေစ၊တရားရံုးမွာျဖစ္ေစ အာမခံျပဳလုပ္ထားတဲ့ ခံ၀န္ခ် ဳပ္ကို ေဖါက္ဖ်က္လို႔ စြဲဆိုတဲ့အမႈမ် ိဳ းေတြ၊တရားခံတစ္ဦးထံက ေျဖာင့္ခ်က္ရယူတဲ့အမႈမ်ိဳ း၊မ်က္ျမင္သက္ေသတစ္ဦးဦးထံက
ေနာင္ ေျပာင္းလည္းထြက္ဆိုျခင္း မျပဳ နိဳင္ ေအာင္ႀကိဳ တင္ ရယူေလ့ရွိတဲ့ ႀကိဳ တင္ ထြက္ဆိုခ်က္ရယူျခင္း စတဲ့ အမႈမ်ိ ဳ းေတြကိုေခၚပါတယ္။ (တစ္နည္းအားျဖင့္ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒ အရ ေဆာင္ ရြက္ၾကေလ့ ရွိတဲ့ အမႈမ်ိဳး ေတြကို ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အေထြေထြမႈမ်ားအျဖစ္ ဖြင့္လွစ္တယ္ဆိုတာ မွတ္သားထား နိဳင္ ပါတယ္။)
ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ ဥပေဒအရ စြဲဆိုမႈေတြကို ျပစ္မႀကီး သို႔မဟုတ္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာမူလမႈလို႔ ေခၚဆိုၾကၿပီး ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒအရ စြဲဆိုမႈ မွန္သမွ်ကိုေတာ့ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ အေထြေထြမႈလို႔ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။
ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ ဥပေဒ အရ စြဲဆိုခံရတဲ့ စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးရဲ႕ အမႈမွ တရားလိုျပသက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးၿပီး ျပစ္မႈ က် ဴ းလြန္ေၾကာင္း မေတြ႕ရတဲ့အခါစြဲခ်က္မတင္ မီလႊတ္ျခင္း (အရပ္အေခၚ တရားရွင္ လႊတ္ျခင္း)နဲ႔ စြဲခ်က္တင္ၿပီး တရားခံနဲ႔ သူျပသတဲ့ သက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးၿပီးမွ အျပစ္ မရွိေၾကာင္း
ေပၚေပါက္လို႔လႊတ္ရင္ ေတာ့အၿပီးအျပတ္လႊတ္ျခင္း(အရပ္အေခၚတရားေသလႊတ္ျခင္း)လို႔ ေခၚၾကပါ
တယ္။
တရားေသလႊတ္တယ္ ဆိုတာကေတာ့ တရားလိုဖက္သက္ေသမ်ား စစ္ေဆးၿပီးေပမယ့္ စြဲခ်က္တင္ ဖို႔ရာ အေထာက္အထားနည္းပါးေနတာေၾကာင့္ စြဲခ်က္ မတင္ ပဲ လႊတ္လိုက္ေပမယ့္ အမႈဟာ အရွင္ လႊတ္
ထား တာျဖစ္တာေၾကာင့္ သတ္မွတ္ကာလအတြင္း တရားလိုဖက္က ေအာက္ရံုးရဲ႕ အမိန္႔ကိုပယ္ဖ်က္ၿပီး
တရားခံအေပၚ စြဲခ်က္တင္ ဖို႔ေပၚေပါက္တဲ့ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ ဥပေဒပုဒ္မတစ္ခုခုအရ စြဲခ်က္တင္ ေစတဲ့ အမိန္႔တစ္ရပ္ ခ်မွတ္ေပးဖို႔ရာတက္ေရာက္နိဳင္ ခြင့္ ရွိၿပီး အထက္ရံုးကလည္း အမႈတြဲေတာင္းေခၚၿပီး
တရားလိုျပ သက္ေသမ်ားရဲ႕ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားအရစြဲခ်က္တစ္ခုခုတင္ ေစသင့္ေသးေၾကာင္းေတြ႕ရရင္
ေအာက္ရံုးရဲ႕ အမိန္႔ကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး စြဲခ်က္တင္ ေစတဲ့အမိန္႔တစ္ရပ္ ခ်မွတ္နိဳင္ ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စြဲခ်က္မတင္ မီလႊတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ တရားရွင္ လႊတ္ျခင္းဟာ အမႈကေန အရွင္ ျပန္လႊတ္ထားျခင္း သာျဖစ္ တယ္လို႔ ဆိုတာပါ။
အၿပီးအျပတ္လႊတ္တယ္ ဆိုတာကေတာ့ အမႈမွာပါတဲ့ တရားလိုျပသက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးၿပီး စြပ္စြဲခံရသူ(တရားခံ)အေပၚ သူက် ဴ းလြန္ခဲ့ဟန္ရွိတဲ့ျပစ္မႈဆိုင္ ရာဥပေဒ ပုဒ္မ တစ္ခုခုအရျဖစ္ေစ၊ ပုဒ္မ အမ်ားအရျဖစ္ေစ စြဲခ်က္တင္ ေျဖရွင္းေစသင့္ေနေသးရင္ စြဲခ်က္တင္ ေျဖရွင္းေစၿပီး သူ႕ရဲ႕ထုေခ်ခ်က္၊ သူျပသတဲ့ တရားခံျပသက္ေသမ်ားရဲ႕ သက္ေသခံခ်က္မ်ားကို ရယူၿပီးမွ အဆံုးမွာ တရားလိုဖက္ သက္ေသခံ ခ်က္မ်ား၊ တရားခံဖက္က ျပသတဲ့သက္ေသခံခ်က္မ်ားနဲ႔ စြဲခ်က္တင္ ထားတဲ့ ပုဒ္မမွာ ျပစ္မႈေျမာက္ဖို႔ လိုအပ္
တဲ့ အဂၤါရပ္မ်ားနဲ႔ ကိုက္ညီမႈ ရွိ/မရွိ ခ်ိန္ထိုးသံုးသပ္ၿပီးမွ တရားခံဟာ စြဲဆိုခံထားရတဲ့ ျပစ္မႈ မ်ားကို က် ဴ းလြန္မႈမရွိဘူးဆိုတာ ေတြ႕ရွိရတဲ့အခါအမႈကေနအၿပီးအျပတ္(အရပ္အေခၚတရားေသ)လႊတ္လိုက္
ျခင္းကို အၿပီးအျပတ္လႊတ္တယ္၊ သို႔မဟုတ္ တရားေသလႊတ္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီအဆင့္မွာ စြဲဆိုတဲ့ပုဒ္မမ်ားပါ ျပစ္မႈကို က် ဴ းလြန္ေၾကာင္းေတြ႕ရွိရရင္ ေတာ့အဲဒီက် ဴ းလြန္ပါတယ္ ဆိုတဲ့ ပုဒ္မမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ကို ခ်မွတ္ၾကရပါတယ္။ ျပစ္ဒဏ္ေတြကေတာ့ ေငြဒဏ္၊ ေထာင္
ဒဏ္၊ကၽြန္းဒဏ္၊ ေသဒဏ္ဆိုၿပီး အစားစားရွိၾကပါတယ္။အဲလိုရွိတဲ့ထဲကမွတရားခံက် ဴ းလြန္တဲ့ ျပစ္မႈအမ်ိ ဳ း
အစား၊ ထိခိုက္နစ္နာမႈ အေျခအေန စသည္တို႔အေပၚ မူတည္ၿပီး အျပစ္ဒဏ္ေပးၾကေလ့ရွိပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ ေတာ့ ျပစ္မႈဆိုတဲ့အပိုင္းကို အေျခခံအားျဖင့္ေတာ့ သိရွိၾကၿပီလို႔ ယူဆပါတယ္။
ျပစ္မႈမွာလည္း ပညာရွင္ အမ်ားအျပားရဲ႕ အဓိပါၸယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား၊ သက္ဆိုင္တိုင္း နိဳင္ ငံအလိုက္ ျပစ္မႈ အမ်ိ ဳ းအစားသတ္မွတ္ပံု ကြဲျပားမႈမ်ား ရွိနိဳင္ၾက ေသးေပမယ့္ ေနာင္ အခြင့္သင့္မွပဲဆက္လက္တင္ ျပပါမယ္။
ဆက္လက္ၿပီး တရားမမႈမ်ားအေၾကာင္းကို တင္ ျပပါမယ္။
တရားမမႈ ဆိုတာက ေတာ့-
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုသာ ထိခိုက္ နစ္နာေစတဲ့ အမႈမ်ိ ဳ းျဖစ္ပါတယ္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္လံုးကို ထိခိုက္နစ္နာေစေသာ အမႈမ်ိဳ းေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။
တရားမမႈ အမ်ိ ဳ းအစားမွာေတာ့ နစ္္နာသူကိုယ္တိုင္ က တရားလိုလုပ္ၿပီးသက္ဆိုင္ ရာ စီရင္ ပိုင္ ခြင့္ ရွိတဲ့ တရားရံုးမွာ တရားစြဲဆိုၾကရပါတယ္။အစိုးရအေနနဲ႔၀င္ ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမျပဳပါဘူး။(သို႔ေသာ္ ျခြင္းခ်က္အား
ျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔နိဳင္ငံမွာ ကုန္လြန္ခဲ့တဲ့စစ္အစိုးရအုပ္ခ် ဳပ္စဥ္ကာလတုန္းကေတာ့တရားမမႈေတြ မွာလည္း သက္ဆိုင္ရာအုပ္ခ် ဳပ္ ေရးအာဏာပိုင္မ်ားဟာ အရွက္အေၾကာက္တရား ကင္းမဲ့စြာနဲ႔ တရားရံုးမ်ားနဲ႔ တရားသူႀကီး မ်ားကိုတရားစီရင္ ေရးမွာ၀င္စြက္တာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ လူၾကားေကာင္းေအာင္ေျပာဆိုၿပီး လက္သိပ္ထုိးဖိအား ေပးကာ ၀င္စြက္ဖက္တာ မ်ိဳးေလးေတြေတာ့ရွိ ခဲ့ၾကပါတယ္။)
သာမန္အားျဖင့္ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းကို ထိခိုက္နစ္နာေစတဲ့ ကိစၥမ်ိ ဳ းဆိုလို႔ ရွိရင္ ေတာ့အစိုးရကတရားလိိုျပဳ လုပ္ၿပီး စြဲဆိုတဲ့ တရားမမႈမ်ိ ဳ းရွိနိဳင္ ပါတယ္။
ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈေတြမွာ ျပစ္မႈ က် ဴ းလြန္တဲ့တရားခံကို ေငြဒဏ္၊ ေထာင္ဒဏ္၊ကၽြန္းဒဏ္၊ ေသဒဏ္ဆိုသလို အျပစ္ဒဏ္မ်ား ေပးနိဳင္ သလို တရားခံရဲ႕ ျပဳလုပ္မႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာမႈျဖစ္ခဲ့ရတဲ့တရားလိုရဲ႕ ေဆးရံုတက္
ေရာက္ ကုသခံခဲ့ရမႈေၾကာင့္ ေငြေၾကးနစ္နာမႈမ်ိ ဳ းျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အမႈ မ်ိ ဳ းေတြမွာေတာ့ တရားရံုးေတာ္ရဲ႕ ဆင္ ျခင္ တံုတရားအရ တရားခံေပးေဆာင္ ေစခဲ့တဲ့ ဒဏ္ေငြအနက္ကေန အခ်ိ ဳ႕အ၀က္ကိုထိခိုက္နစ္နာသူ တရားလိုကိုေလ်ာ္ေၾကးေပးေစတဲ့ အမိန္႔မ်ိ ဳ းလည္း ခ်မွတ္တာမ်ိ ဳ းေတြ႕ရွိနိဳင္ ပါတယ္။
တရားမ မႈေတြရဲ႕ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ နစ္နာသူ တရားလိုအား၄င္း ဆံုးရံႈးခံခဲ့ရမႈကို အစားထိုးျပန္ ရေစရန္ သို႔မဟုတ္ ေလ်ာ္ေၾကးျပန္ေပးေစရန္ တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ျပစ္မႈေတြမွာ တရားလို တရားခံလို႔ သံုးႏႈန္းေခၚေ၀ၚၾကေပမယ့္ တရားမမႈေတြမွာေတာ့ တရားလို တရားၿပိဳင္ လို႔ ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္ ။
ျပစ္မႈမ်ားမွာ ရဲစခန္းကိုသြားၿပီး အမႈဖြင့္ တဲ့အခါ ရံုးခြန္ေတာ္တံဆိပ္ေခါင္းထမ္းေဆာင္ စရာ မလိုေပမယ့္ တရားမမႈမ်ားမွာေတာ့ မိမိေတာင္းဆိုတဲ့ သက္သာခြင့္အေပၚမူတည္ၿပီး ရံုးခြန္ေတာ္ေခါင္း ထမ္းေဆာင္ ၾကရပါတယ္။
အဲဒီရံုးခြန္ေတာ္ေခါင္းနဲ႔ တရားစရိတ္တို႔ကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ အမႈသည္မ်ားက က်ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ ေတာ့ ျပစ္မႈနဲ႔ တရားမတို႔ရဲ႕ ကြဲျပားမႈမ်ားကို အၾကမ္းဖ်င္းသိရွိ နိဳင္ ၾကေလာက္ၿပီလို႔ ယူဆပါတယ္။
(UAS - Legal pages မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။)
