မင္းေျပာင္းမင္းလဲ
"အမတ္တိန္ကို သတ္ေစ''
သကၠရာဇ္ ၇၄၅ ခုႏွစ္ မြန္ဘုရင္ရာဇာဓိရာဇ္ နန္းတက္သည္ႏွင့္ ေပးေသာအမိန္႔ ျဖစ္သည္။ အမတ္တိန္က ဘုရင္ကို အျပစ္ျပေတာ္မူရန္ ေလၽွာက္ထားသည့္အခါ ဘုရင္က “ငါ ဒဂုံၿမိဳ႕စားဘဝက လာၿပီးမခစားဘဲ ဘုရင္ျဖစ္မွ လာၿပီးခစားတာ ေမာင္မင္းအျပစ္” ဟုဆိုသည္။ အမတ္တိန္က “ထီးျဖဴေဆာင္းမင္းကိုသာ ခစားသည္၊ ထီးျဖဴမေဆာင္းေသာမင္းကို မခစားတတ္၊ အမ်က္ေတာ္ရွိ၍ ကြပ္ၫွပ္ေတာ္မူေသာ္ ကၽြႏ္ုပ္ေသရမည္” ဟု နားေတာ္ေလၽွာက္၏။ အေလၽွာက္ေကာင္းၿပီး အနီးမွ မင္းကံစီသာတို႔က “အမတ္တိန္၏စကားသည္ စင္စစ္မွန္၏” ဟု ေထာက္ခံ ေလၽွာက္ထားၾကေသာေၾကာင့္လည္း အသက္ခ်မ္းသာရာ ရခဲ့ေပသည္။
လက္ရွိအာဏာပိုင္သေသာ ဘုရင္ကိုသာ အခစားဝင္ရမည္မွာ မင္းမႈထမ္း၏ သစၥာတရားပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ ေနာက္တစ္မင္း တက္လာသည့္အခါ အကူအညီႏွင့္ အႀကံဉာဏ္ေပးရန္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနရ မည္မွာလည္း မင္းမႈထမ္း၏အလုပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သက္ဆိုင္ရာ ဘုရင္မင္းၾတားတို႔က ‘သူ႔လူ၊ ကိုယ့္လူ၊ အရင္လူ၏တပည့္၊ အရင္လူ၏ကၽြန္ယုံ’ ဟု မင္းမႈထမ္းဝန္ထမ္းကို ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ၾကသည္မွာ အစဥ္အလာကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနေပသည္။ အစိုးရေျပာင္းကာလကလည္း အရင္လူ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ အနားယူႏိုင္ရန္ တတ္စြမ္းေသာ ႐ုံးလုပ္ငန္းပညာႏွင့္ ကူညီေဆာင္႐ြက္ရသျဖင့္ အစစအရာရာ ပင္ပန္းသည္မွာ ဝန္ထမ္းျဖစ္သကဲ့သို႔ ေနာက္တက္လာမည့္ အစိုးရအတြက္ လိုအပ္ေသာ စာရင္းဇယားမ်ား၊ သိလိုသည္မ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ေပးရသည္ မွာလည္း ဝန္ထမ္းပင္ျဖစ္သည္။
ဥပမာေပးရလၽွင္ အရင္ေယာက္်ားေဟာင္းႏွင့္ ကြာရွင္းၿပီး ေယာက္်ားအသစ္ လက္ထပ္ရမည့္ အိမ္ေထာင္သည္အမ်ိဳးသမီး ကဲ့သို႔ အရင္လူ ထြက္ကန္ ကန္မည္ကိုလည္းေၾကာက္ရ၊ ေနာက္ေပါင္းရမည့္လူ၏ စိတ္ကိုလည္း ခန္႔မွန္း ျပင္ဆင္ထားရသကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။
အရင္လူက သစၥာမရွိဟု စြပ္စြဲႏိုင္သလို ေနာက္လူက အရင္လူကို လြမ္းေနသလားဟု အခ်ိန္မေ႐ြး စြပ္စြဲႏိုင္သည္။ သည္ၾကားထဲ အခ်ိဳ႕က အစိုးရဝန္ထမ္းလား၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းလား၊ ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းလား ဟူေသာ ေမးခြန္းႏွင့္ မီဒီယာအခ်ိဳ႕၏ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီယႏၲရား အရည္အခ်င္းမရွိဟု ေဝဖန္မႈလည္း ခံၾကရျပန္သည္။ အရင္အစိုးရႏွင့္ လိုက္သြားပါဟု အမနာပ ေျပာသူလည္းရွိသည္။ ဝန္ထမ္းဘက္မွ ရပ္တည္ေျဖရွင္းေပးမည့္သူ မရွိသေလာက္ နည္းပါသည္။ မွန္သင့္သေလာက္လည္း မွန္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ဝန္ထမ္းကို ထိုအေျခအေန ဆိုက္ေအာင္ မည္သူ လုပ္ခဲ့ပါသနည္း။
ကမ္းနားသစ္ပင္
သက္ဦးဆံပိုင္ ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ကပင္ အနီးရွိ အမတ္ မင္းမႈထမ္းတို႔က ဘုရင္၏ ေဆာင္႐ြက္မႈကို ပိဋကတ္စာေပ၊ ထုံးတမ္း၊ ဓမၼသတ္တို႔ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာေသာ ပညာရွိအမတ္၊ သက္ေတာ္ရွည္အမတ္ တို႔က ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးရေလသည္။ ‘သက္ေတာ္ ရွည္အမတ္’ ဟူေသာ ေဝါဟာရကို ေထာက္႐ႈျခင္းျဖင့္ က်န္မင္းမႈထမ္းမ်ားမွာ အခ်ိန္မေ႐ြး ကြပ္မ်က္ခံရႏိုင္ေၾကာင္း သိႏိုင္သည္။ မင္းအလိုလိုက္ မင္းႀကိဳက္တင္သူမ်ားလည္း ရွိသကဲ့သို႔ အသက္ကိုမငဲ့ကြက္ဘဲ အမွန္အတိုင္း တင္ဝံ့ေသာ ရာဇသႀကၤန္အမတ္ႀကီးႏွင့္ ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဘိုးလႈိင္ တို႔ကဲ့သို႔ အမတ္မ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါသည္။
ပုဂံေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ဥဇနာမင္းႏွင့္ နရသီဟပေတ့မင္းတို႔ လက္ထက္တြင္ ရာဇသႀကၤန္ အမတ္ႀကီးမွာ နားခ်ိန္မရွိ ေန႔ညအမႈထမ္းရင္း ဝမ္းေသြးသြန္၍ ကြယ္လြန္ရွာသည္။ ဦးေဆြးဆံျမည့္ ဟူေသာ စကားကို ရာဇဝင္တြင္ေအာင္ စစ္မႈထမ္းခဲ့ေသာ အုတ္လွငယ္ကား အသက္စြန္႔ အလုပ္လုပ္သေလာက္ အသတ္ခံရလုနီးပါး ျဖစ္ခဲ့သည္။
ပညာရွိ မင္းမႈထမ္းမ်ားထဲတြင္ အမတ္ႀကီး ဘိုးရာဇာသည္ အင္းဝမင္းသုံးဆက္ အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး စည္းတျပစ္အမတ္ (စႏၵပေဇၨာတ ပါဠိသက္ စကား၊ လေရာင္ပမာ ထြန္းလင္းေသာ ပညာရွိ) အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့သည္။ ယင္း၏ ေလၽွာက္ထုံးမ်ားကို စုစည္းထားေသာက်မ္းသည္ မဏိရတနာပုံ က်မ္းဟု အမည္တြင္သည္။ ထိုက်မ္းတြင္ မင္းႏွင့္အမတ္တို႔ ျပည္သူ႔အလို လိုက္ရမည့္အေၾကာင္းကို မိုးခါးေရေသာက္ပုံျပင္ႏွင့္ ဥပမာေပး ေလၽွာက္ထားျခင္းလည္း ပါသည္။ ေႏွာင္းလူတို႔က တစ္မ်ိဳး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ထင္ရွားသူမွာ သကၠရာဇ္ ၈၇၉ တြင္ နန္းတက္ေသာ ရခိုင္မင္းဆက္ မင္းဗာႀကီးလက္ထက္မွ ေျခာက္ဆက္အထိ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ မဟာပညာေက်ာ္မွာလည္း မဟာပညာေက်ာ္ ေလၽွာက္ထုံးျဖင့္ ထင္ရွားခဲ့သည္။
ထိုသို႔ပညာျဖင့္ထင္ရွားသည့္ အမႈထမ္းမ်ားသာမက ေက်းဇူးတရားႏွင့္ သစၥာကို ေစာင့္သိ၍ ငါေသမွ ငါ့အရွင္ ထိပါးရမည္ဆိုကာ ရန္သူစစ္သည္တို႔ကို ဆီး၍ဟန္႔တားေသာ ျပည္ဘုရင္၏ အလုပ္အေကၽြး ၁၃ ႏွစ္သား ငထင္ငယ္၊ နတ္တင္ထားေသာ ထမင္းတစ္နပ္ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ဘုရင္ေစာယြမ္းကို မသတ္ခဲ့ေသာ ကၽြန္ယုံငခင္ၫိုတို႔လည္း သူ႔ေခတ္ သူ႔အခါမွ ဝန္ထမ္းေကာင္းမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
ကိုလိုနီေခတ္
ဝန္ထမ္းဆိုသည္မွာ မည္သည့္ေခတ္ မည္သည့္ကာလတြင္ မည္သူပင္ အုပ္ခ်ဳပ္သည္ျဖစ္ေစ ဝမ္းေရးအရ မိမိတတ္သိထားေသာ ပညာႏွင့္ ေက်ပြန္စြာ အမႈထမ္းၾကရသည္မွာ ထုံးစံပင္ျဖစ္သည္။
၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၉ တြင္ အဂၤလိပ္တို႔ အထက္ျမန္မာျပည္ကို သိမ္းပိုက္၍ ကိုလိုနီ ကၽြန္ျပဳခံရၿပီးသည့္ေနာက္ ၁၉၁၉ အိႏၵိယအစိုးရ အက္ဥပေဒကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စတင္က်င့္သုံးကာ ၁၉၂၃ တြင္ ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ခဲ့သည္။ ထိုေသာအခါ ၿဗိတိသၽွလူမ်ိဳး ႏိုင္ငံဝန္ထမ္း (BCS, British Civil Service) ႏွင့္ ပဋိညာဥ္ခံဝန္ထမ္း (ICS, Indian Civil Service) စသည္ျဖင့္ ေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ပညာတတ္မ်ား ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းလာၾကသည္။ ထုံးစံအတိုင္း အေရးပါေသာဌာနမ်ားကို အဂၤလိပ္တို႔ ခ်ဳပ္ကိုင္၍ အေရးမပါေသာ ဌာနမ်ားကို ျမန္မာမ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၃၅ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ အက္ဥပေဒအရ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ ခြဲထြက္ၿပီး ၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ခဲ့သည္။ ကိုလိုနီေခတ္ ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ငါးေထာင္စားရာထူးျဖင့္ ျမန္မာမ်ိဳးခ်စ္ ပညာတတ္မ်ားကိုလည္း မၽွားေခၚခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသား ဝန္ထမ္းမ်ား အလိုေတာ္ရိ၊ အသားထဲကေလာက္ထြက္ စသည့္အမည္မ်ားကို ခံယူကာ အသက္ေမြးခဲ့ၾကသည္။ အယဥ္ေက်းဆုံး အမည္နာမမွာ ‘ဗ်ဴ႐ိုကရက္မ်ား’ ပင္ျဖစ္ပါသည္။
ဂ်ပန္ေခတ္ ၁၉၄၂ ဩဂုတ္လတြင္ ဗမာႏိုင္ငံ ဝန္ထမ္းျပန္လည္ ျပဳျပင္ေရးအဖြဲ႕ဖြဲ႕ကာ ယခင္အဂၤလိပ္လက္ထက္က ပုံစံခ်ထားသည့္ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီပုံစံကို ျပဳျပင္ရန္ ေဆာင္႐ြက္ၾကျပန္သည္။ ဂ်ပန္တို႔ ဆုတ္ခြာ၍ ၿဗိတိသၽွတို႔ ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာၿပီး ၁၉၄၅ ေမ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသၽွမ်ား ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္လာၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကို ‘ကက္စ္ဘီ’ C.A.S (B) ေခၚ ၿမိဳ႕ျပ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေခတ္တြင္ ရာထူးဝန္ အက္ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းရန္ ေလ့လာေရးေကာ္မရွင္ကို ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံသို႔ ေစလႊတ္၍ ေကာ္မရွင္က အစီရင္ခံစာႏွင့္ ေထာက္ခံခ်က္မ်ားကို ၁၉၄၈ ဧၿပီလတြင္ အစိုးရသို႔ တင္ျပခဲ့သည္။ ၁၉၅၃ တြင္ ျပည္ေထာင္စုရာထူးဝန္ အဖြဲ႕ အက္ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းခဲ့သည္။ တစ္ဖန္ ၁၉၅၈ တြင္ တပ္မေတာ္က အိမ္ေစာင့္အစိုးရ တာဝန္ ယူသည္ကို ႀကဳံရျပန္သည္။
ယင္းကိုေထာက္၍ sခတ္အဆက္ဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေျပာင္းအလဲ ကိုလိုက္၍ ဝန္ထမ္းတို႔အေျပာင္းအလဲ၏ ေလာကဓံတရားၾကားတြင္ ငုတ္ခ်ည္ေပၚခ်ည္ႏွင့္ မည္သို႔ အစိုးရအမႈေတာ္ထမ္းခဲ့ၾကသည္ကို ေတြးဆၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။
ဝန္ထမ္းႏွင့္ႏိုင္ငံေရး
၁၉၆၀ မတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စု (ပထစ) အစိုးရ တက္လာၿပီး ေမ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ သတိုးမဟာ သေရစည္သူဦးခ်န္ထြန္းေအာင္ ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕ဝင္ ၉ ဦးပါဝင္သည့္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကို ဩစေၾတးလ်၊ အဂၤလန္၊ ဆြီဒင္၊ အေနာက္ဂ်ာမနီ၊ နယ္သာလန္ စေသာႏိုင္ငံေပါင္း ၇ ႏိုင္ငံကိုေလ့လာၿပီး အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းေစခဲ့သည္။ ယင္းအစီရင္ခံစာ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ အခ်ိဳ႕မွာ –
‘…တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေခါင္းေဆာင္သစ္မ်ားသည္ စိတ္အားထက္သန္သူမ်ား၊ မိမိစြမ္းအင္ကို ယုံၾကည္သူမ်ား၊ တိုင္းျပည္ ထြန္းကားေစလိုေသာ ေစတနာဗလဝ ရွိသူမ်ား ျဖစ္ၾကေပသည္…’ ‘…သို႔ျဖစ္ လင့္ကစား ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းအေပၚတြင္ ယခင္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ရွိခဲ့ဖူးသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မယုံသကၤာျဖစ္လ်က္ မိမိတို႔ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းကို တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ယုံၾကည္အားထားျခင္း မျပဳလိုၾကေပ…’ ‘….မိမိတို႔ရည္မွန္း ထားေသာ စီမံကိန္းႀကီးမ်ား ေအာင္ျမင္ေရးကိုသာ စိတ္အားထက္သန္ေန ၾကသျဖင့္ ထိုစီမံကိန္းႀကီးမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ အခ်ိန္ကုန္မည္ကို သတိမမူၾကေပ။ သာမန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအရ ထုံးစံအတိုင္း အခ်ိန္ကုန္ရသည္ကို သည္းမခံႏိုင္ဘဲ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းက ႐ိုင္းပင္းကူညီျခင္း မျပဳေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္ကုန္ရသည္ဟု ယူဆေလ့ရွိၾကသည္။ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္း ေဆာင္႐ြက္ရေသာ အလုပ္ဝတၱရား မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ အစဥ္အလာအတိုင္း လုပ္ေဆာင္ရသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို လည္းေကာင္း နားမလည္ႏိုင္ဘဲ ရွိၾကေလသည္။ မလိုလားအပ္ေသာ ႀကိဳးနီစနစ္ကို ပယ္ဖ်က္ရန္ဟူ၍ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ၊ အမွန္စင္စစ္ အားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဟူသမၽွ၏ မူလအေျခခံအျဖစ္ျဖင့္ နည္းလမ္းတက် ခ်မွတ္ထားေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္လ်က္သာ ရွိျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ တာဝန္ႏွင့္အာဏာ တိက်ျပတ္သားစြာ သတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိသည့္ အေျခအေနသို႔ ဆိုက္ေရာက္ၿမဲ ဆိုက္ေရာက္ေနရေလသည္…’ ‘…ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းအဖြဲ႕၏ စိတ္ဓာတ္ႀကံ႕ခိုင္မႈႏွင့္ အလုပ္ဝတၱရား ေက်ပြန္မႈမွ မည္မၽွ ဆုတ္ယုတ္သြားသည္ကို ဖဆပလ ႏွစ္ျခမ္းကြဲသည့္အခါ ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ေပၚလြင္ထင္ရွား လာေပသည္။ ဖဆပလအဖြဲ႕ႀကီး ၾကာရွည္ေလးျမင့္စြာ ၿပိဳင္ဘက္မရွိ အုပ္စိုးစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံဝန္ထမ္း အခ်ိဳ႕သည္ သိလ်က္ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ မသိ၍ လည္းေကာင္း ႏိုင္ငံအေပၚထက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေပၚတြင္ ပုဂၢလ ဓိ႒ာန္ျဖင့္ သစၥာေစာင့္ထိန္းလာ ခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ကိုသာ သစၥာေစာင့္သိ႐ိုေသ၍ ႏိုင္ငံေရးမဖက္ဘဲ လြတ္လပ္ေသာ ဝန္ထမ္းအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းကို ပါတီႀကီးႏွစ္ဖြဲ႕လုံးကပင္ ေၾကညာ၍ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ေလသည္’။
အစီရင္ခံစာ၏ ဆိုလိုရင္းမွာ အဓိပၸာယ္ျပည့္ဝၿပီး ျဖစ္၍ ထပ္မံရွင္းျပရန္ လိုအပ္မည္မထင္ေပ။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၆၂ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ တပ္မေတာ္က အာဏာသိမ္းၿပီး ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ အထက္ပါ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားမ်ား တစ္ခန္းရပ္ခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းမ်ားလည္း ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္တြင္ ပါတီမိတ္ေဆြ၊ အရန္ပါတီဝင္ႏွင့္ တင္းျပည့္ပါတီဝင္မ်ားျဖစ္၍ ပါတီ၏ အမာခံေကဒါမ်ား ဘဝသို႔ ေမြးျမဴျခင္း ခံရပါေတာ့သည္။
၁၉၈၈ အေရးအခင္းအၿပီး တပ္မေတာ္အာဏာသိမ္း၍ ပါဝင္ခဲ့ေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား ဝန္ထမ္းအျဖစ္မွ ထုတ္ပစ္ျခင္းခံရၿပီး နဝတေခတ္ႏွင့္ နယက ေခတ္တြင္ ပါတီႏိုင္ငံေရးမွ ကင္းရွင္းေအာင္ ပုံစံေပး ခံရျပန္ပါသည္။
အစမ္းသပ္ခံအသည္းႏွလုံး၊ သေဘာထားအႀကီးဆုံး
မည္သည့္အစိုးရ တက္တက္ ယင္းတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးရည္႐ြယ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ စိတ္ဓာတ္မ်ားျပဳျပင္ကာ ေဆာင္႐ြက္ရ၊ ဖိအားေပးခံရသည္မွာ ဝန္ထမ္းပင္ျဖစ္သည္။ အရည္အခ်င္းကို သိ၍ ခ်ီးေျမႇာက္လၽွင္ စံရသကဲ့သို႔ သိလ်က္ႏွင့္ နင္းေခ်လၽွင္လည္း ခံရေပသည္။ ပါေမာကၡပညာရွိ မ်ားမွာလည္း စစ္တန္းလ်ားမွ စစ္သားငယ္မ်ားကဲ့သို႔ အမိန္႔ေပး အုပ္ခ်ဳပ္သည္ကိုလည္း ခံခဲ့ရပါသည္။ ပညာတတ္ဆရာဝန္၊ အင္ဂ်င္နီယာမ်ားလည္း အပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ဝန္ထမ္းသည္ အစိုးရတိုင္း၏ အစမ္းသပ္ခံ အႏွိမ္ခံျဖစ္၍ ရင္ထဲမွခံစားမႈကို မ်ိဳသိပ္၍ သေဘာထား ႀကီးခဲ့ၾကပါသည္။
သမိုင္းကိုျပန္ၾကည့္ပါ။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးက “ဦးႀကီး၊ ေတာ္ဝင္ပုဂၢိဳလ္ ေလာ့ဒ္ေမာင့္ဘတ္တန္နဲ႔ ေတြ႕ရင္ ဘယ္လိုကစၿပီး ဘယ္လို သုံးႏႈန္းရမယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ့ကိုသင္ေပးပါ” ဟု ႏိုင္ငံျခား ဆက္ဆံေရးက်င့္ဝတ္တြင္ မ်က္ႏွာမငယ္ေအာင္ ဆရာတင္ရသည့္ အိုင္စီအက္စ္ ဦးတင္ထြဋ္မွာ ဝန္ထမ္းျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္အတူ အာဇာနည္စာရင္းဝင္ ခဲ့သည့္ ဒုတိယအတြင္းဝန္ ဦးအုံးေမာင္မွာလည္း ဝန္ထမ္းျဖစ္သည္။ ေခတ္စမ္းစာေပ ပညာရွင္ႀကီးမ်ား ျဖစ္သည့္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၊ ဆရာမင္းသုဝဏ္ႏွင့္ ဆရာသိပၸံေမာင္ဝ တို႔သည္လည္း ဝန္ထမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပထမဆုံး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ စာၾကည့္တိုက္မႉးျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ့အသံမွ အယ္ဒီတာ့ အာေဘာ္ခန္းတြင္ အဂၤလိပ္သတင္းစာ ဖတ္၍ ျမန္မာလို ေျပေျပျပစ္ျပစ္ ေခ်ာေခ်ာေမြ႕ေမြ႕ ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား အစခ်ီကာ တိုက္႐ိုက္ ထုတ္လႊင့္ႏိုင္ေသာ ဆရာႀကီးဦးခင္ေဇာ္(k) မွာလည္း ဝန္ထမ္းျဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ ပညာရွင္မ်ားစြာ ဝန္ထမ္းအဖြဲ႕အစည္းတြင္ ရွိခဲ့သည္။ ထိုသို႔ပုဂၢိဳလ္မ်ား ဝန္ထမ္းအဖြဲ႕အစည္းတြင္ ရွားပါးလာျခင္း၊ မလုပ္လိုၾက ေတာ့ျခင္းမွာ ဝန္ထမ္း၏ အျပစ္ေလာ၊ မည္သူ႔တြင္ တာဝန္ရွိသနည္း။ တကယ္ေတာ့ အစိုးရအဆက္ဆက္တြင္သာ တာဝန္ရွိခဲ့ပါသည္။
ထားရွိရမည့္ ပဋိညာဥ္သစ္
အစိုးရထိပ္ပိုင္းတြင္ မသမာမႈမ်ားျဖစ္လၽွင္ ဝန္ထမ္းလည္း အဂတိ လိုက္စားမည္မွာ သဘာဝပင္ျဖစ္သည္။ ယခင္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုေခတ္က ‘အစိုးရက ေပးခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေတာ့ တို႔ကလည္း လုပ္ခ်င္ေယာင္ ေဆာင္တယ္’ ဆိုေသာစကားကဲ့သို႔ မေလာက္မငလစာ တိုးေပးၿပီး တိုင္း ေပးထားတာႏွင့္ တန္ေအာင္လုပ္ၾက ဆိုၿပီး ျပည္သူ႔ဘ႑ာကို မိမိ အိတ္ကပ္ထဲက ေပးရသည့္ႏွယ္ ခပ္တည္တည္ ႀကိမ္းေမာင္းသည္ကို နာခံရသည္မွာလည္း ဝန္ထမ္းျဖစ္သည္။ ေျခာက္တတ္ေသာအစိုးရက ေၾကာက္တတ္ေသာ ဝန္ထမ္းကိုရမည္။ မေမးမစမ္းဘဲ ျဖဳတ္ပစ္လိုက္ ဆိုေသာေခတ္ တြင္လည္း ဘဝပ်က္ၾကျပန္သည္။ အေျမႇာက္ႀကိဳက္ေသာ အစိုးရက အနားျပာဝန္ထမ္းကို ရမည္။ မိမိလူကိုသာ ေနရာေပးတတ္ေသာ အစိုးရက စိတ္ဓာတ္က်၍ စည္းလုံးမႈ ပ်က္ျပားေနေသာ ဝန္ထမ္းအမ်ားစုကို ရမည္။ အက်င့္ပ်က္ဝန္ထမ္းကို ေက်ာသား၊ ရင္သားမခြဲျခားဘဲ အျပစ္ေပး၍၊ အရည္အခ်င္းအလိုက္ ေျမႇာက္စားေသာစနစ္ (Meritocracy) ႏွင့္ ေလ့က်င့္ ပ်ိဳးေထာင္မႈကို ဦးစားေပးေသာ အစိုးရကသာ ဝန္ထမ္းေကာင္းကို ရမည္။
ျမန္မာ့ဝန္ထမ္းမ်ားမွာ အ႐ိုအေသမေပး၍လည္း အႀကိမ္းေမာင္းခံရ၊ အ႐ိုအေသ ေပးေတာ့လည္း အႀကိမ္းေမာင္းခံရ၊ ဘယ္ေခတ္မွာမွ စားသာျခင္းမရွိဘဲ အစိုးရၾကား၊ ျပည္သူၾကားတြင္ အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းျဖစ္ရသည္ကို ဂုဏ္ယူရမွန္းမသိေအာင္ ျဖစ္လ်က္ရွိသည္။ ဝါရင့္အမ်ားစု ေမးၾကည့္လၽွင္ အဆင္ေျပသူအခ်ိဳ႕ မွအပ အသက္ ၆၀ ျပည့္လၽွင္ တစ္ရက္မွမေနခ်င္ေအာင္ ဖိအားမ်ားၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ မလုပ္ႏိုင္ရင္ထြက္ ဆိုေတာ့လည္း မထြက္ႏိုင္၍ လုပ္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ရွင္ႀကီးဝမ္းလည္း ဝင္ခဲ့ၿပီ၊ ရွင္ငယ္ဝမ္းလည္း ဝင္ခဲ့ၿပီ၊ ေခ်းေစာ္နံ၍ မျပန္ႏိုင္ျခင္းမွာ ပရိေယသနဝမ္းစာေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကသည္။ ပင္စင္ယူခ်ိန္ ေနစရာမရွိ သည္မွာလည္း ဝန္ထမ္းအမ်ားစုပင္ ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းႏွင့္အစိုးရၾကား ပုဂၢိဳလ္ေရးအက်ိဳးစီးပြား၊ ပါတီႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးစီးပြား ရွင္းလင္းစြာထားၿပီး အာဏာႏွင့္တာဝန္ စည္းျခား၍ ေလာက္ေအာင္လည္းေပး၊ တန္ေအာင္လည္း ခိုင္းေသာ အစိုးရႏွင့္ဝန္ထမ္း အျပန္အလွန္ေလးစားသည့္ ပဋိညာဥ္အသစ္ လိုအပ္ လ်က္ရွိသည္ဟု ျမင္ပါသည္။
ထင္ေအာင္ေအာင္
(၉၊၅၊၂၀၁၆)
က်မ္းကိုး – မွန္နန္းရာဇဝင္၊ ေရွးျမန္မာျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ဦးၿမိဳင္သန္႔၊ ျမန္မာပါေမာကၡ(အၿငိမ္းစား)၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ေမလ ၁၈ ရက္ ‘ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာ’။
The Voice Weekly
