တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ က်င့္၀တ္ေရးဆြဲျခင္းႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းဆိုင္ရာ အဆင့္ျမင့္ေဆြးေႏြးပြဲ ကို ေဖေဖာ္၀ါရီ လ၂၈ ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္ရွိဟိုတယ္တစ္ခုတြင္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ဒိန္းမတ္သံရံုးမွ သံ အရာရွိမ်ား အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဥပေဒပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႔(ICJ)၊ကုလသမဂၢဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအစီအစဥ္(UNDP)တို႔မွ ပညာရွင္မ်ားလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းတစ္ရပ္တြင္ ဖတ္ရသည္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံတရားသူႀကီးမ်ားအတြက္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာက်င့္၀တ္-မူၾကမ္း (Court of Jud icial Conduct for Myanmar Judges-Draft) ကို စာအုပ္ပံုထဲမွျပန္ရွာလ်က္ ဖုတ္ဖက္ခါၿပီး ဖတ္ၾကည့္ပါသည္။
(Bangalore)ဘန္ဂေလာမူကို အေျခခံေရးဆြဲထားေသာ တရားသူႀကီးမ်ား လိုက္နာက်င့္ေဆာင္အပ္သည့္“က်င့္၀တ္” မ်ားကိုအဂၤလိပ္၊ ျမန္မာႏွစ္ဘာသာျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။ မူရင္း အဂၤလိပ္ဘာသာမွ ႀကိဳးစားျပန္ဆိုထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ျပန္ဆိုခ်က္ အခ်ိဳ႕ေခ်ာေမြ႔ေျပျပစ္ျခင္းမရွိသည္ကို ေတာ္ေတာ္ႀကီး သည္းခံရေစကာမူ “အငယ္ဆံုးတရားသူႀကီးမွ အႀကီးဆံုးတရားသူႀကီး အထိ”(ဒုတိယၿမိ့ဳနယ္တရားသူႀကီးမွျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးခ်ဳပ္အထိ) တရားသူႀကီးတိုင္း မလိုက္နာႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိေသာအခ်က္မ်ားျဖစ္သည္ဟု ယူဆဖြယ္ရာ ရွိပါသည္။
××××××××××××××××××××××
ေဘာလခဲခရိုင္တြင္တာ၀န္ထမ္းစဥ္၊တစ္ေန႔သ၌ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အထက္တန္းေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား မ်ားကို သြားေရာက္ေဟာေျပာခဲ့ရပါသည္။ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ားဆိုင္ရာဥပေဒပုဒ္မ-၁၅ အရ
သံုးစြဲသူကို မည္သို႔အေရးယူၿပီး၊ ပုဒ္မ-၁၆(ဂ)အရ မူးယစ္ေဆးလက္၀ယ္ထားသူကို ျပစ္ဒဏ္မည္မွ်၊ပုဒ္မ-၁၉(က)အရ ေရာင္းခ်ရန္လက္၀ယ္ထားသူကိုျပစ္ဒဏ္မည္မွ်စသည္ျဖင့္မေျပာလို။
“အနည္းဆံုးေထာင္ဒဏ္၁၀ႏွစ္မွအမ်ားဆံုး ႏွစ္အကန္႔ အသတ္မရွိေထာင္ဒဏ္အထိ” အစရွိသည့္ ႀကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ား၊ပုဒ္ထီးပုဒ္မမ်ားျဖင့္ ပ်ိဳႏုေသာပုရစ္ဖူးေလးမ်ားကို ပယ္ပယ္နယ္နယ္ မေျပာလိုပါ။ ေျခာက္လွန္႔ရာေရာက္မည္စိုးသည့္အတြက္ “က်င့္၀တ္၊ စည္းကမ္း၊ ဥပေဒ” အစရွိသည္ျဖင့္ အာဏာစက္အထိ အဆင့္ဆင့္ေရြ႔ေလ်ာ သက္ေရာက္ပံုကို ေျပာခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္က ကၽြန္ေတာ္သည္ ဓမၼသတ္ကိုရာဇသတ္ခ်ဳပ္၊ ရာဇသတ္ကို ကလိယုဂ္ခ်ဳပ္-ဆိုသည့္ ေရွးထံုးနိယမတို႔ကို ေျပာခဲ့ ပါသည္။
ယခုအခါ ကၽြန္ေတာ္သည္ အဆိုပါေျပာဆိုခ်က္ကို ျပန္၍ ဆင္ျခင္ၾကည့္မိပါသည္။
“က်င့္၀တ္”ဆိုသည္ကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ၀တၱရားတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး မလိုက္နာ၊ မေစာင့္ထိန္းလွ်င္လည္း(သာမန္အားျဖင့္) ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္၍ အျပစ္ေပးစီရင္ႏိုင္သည့္ကိစၥမ်ိဳးမဟုတ္ေၾကာင္း၊
ဥပမာ-သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္လာမိဘ၀တ္၊ သား သမီး၀တ္၊တပည့္၀တ္၊ဆရာ့၀တ္-တို႔မွာ စည္းကမ္း၊ဥပေဒ မမည္ေသးသည့္ က်င့္၀တ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေက်ာင္း၀င္းထဲသို႔ ၀င္ လာသည့္ဆရာမ၏ ဆြဲျခင္းကို မူလတန္းေက်ာင္းသားေလးက ေျပးႀကိဳယူငင္ျခင္း၊ ဆရာမပန္ဖို႔ ႏွင္းဆီပန္း ခူးလာေပးျခင္းတို႔မွာ “လာမူႀကိဳဆီး”ဆိုသည့္က်င့္၀တ္တစ္ခုသာျဖစ္ေၾကာင္း၊ က်င့္၀တ္မွ်သာျဖစ္သည့္အတြက္ ဆရာမေလးကိုပန္းမေပး၊ ေျပးမႀကိဳ မိခဲ့လွ်င္လည္း ေက်ာင္းသားကိုအျပစ္မေပးႏိုင္ေၾကာင္း၊ အေရးမယူႏိုင္ေၾကာင္း။ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးသည္ နံနက္ ၉နာရီ ေက်ာင္းတက္ရမည္ျဖစ္ပါလ်က္ လမ္း၌ေဆာ့ကစားေန၍ေက်ာင္းခ်ိန္ေနာက္က်ျခင္းမွာ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ရာေရာက္သျဖင့္ ဆရာႀကီး၏ႀကိမ္လံုးစာ မိႏိုင္ေၾကာင္း။ ေက်ာင္းသားခ်င္း ရန္ျဖစ္၍ ေသြးထြက္သံယိုျဖစ္သည္အထိ နာက်င္ဒဏ္ရာရရွိေစလွ်င္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္က်ဴးလြန္ရာေရာက္သျဖင့္ ဥပေဒအရ အျပစ္ေပးစီရင္ျခင္းခံရႏိုင္ေၾကာင္း၊စသည္စသည္ျဖင့္ က်င့္၀တ္၊စည္းကမ္း၊ဥပေဒတို႔ကိုႀကိဳးစား၍ ရွင္းလင္းေျပာျပခဲ့ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္သည္ က်င့္၀တ္ဆိုသည္မွာ လိုက္နာက်င့္ေဆာင္အပ္ေသာ၀တၱရားျဖစ္သည္-ဆိုေသာ ဖြင့္ဆိုခ်က္အေပၚ အေျချပဳ၍ က်င့္၀တ္ဆိုသည္မွာအစဥ္အလာဓမၼသတ္သေဘာမွ်သာျဖစ္ေၾကာင္း၊ မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔ျပဳလုပ္ျပဌာန္းသည့္ ဥပေဒ ကဲ့သို႔ “က်င့္၀တ္ခ်ိဳးေဖာက္သူ”ကို အေရးယူ အျပစ္ေပးျခင္းမျပဳႏိုင္ေၾကာင္းေျပာခဲ့ျခင္းျဖစ္ရကားအခ်ိဳ႕ေသာက်င့္၀တ္၊ဓမၼသတ္မ်ားမွာ ရာဇသတ္ႏွင့္တစ္သားတည္းျဖစ္ေနသည္ကိုေျပာျပဖို႔ရာ ၾကြင္းက်န္လစ္ဟင္းခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။
က်င့္၀တ္ဆိုသည္မွာ ဓမၼသတ္သေဘာမွ်ျဖစ္ေသာ္လည္း ရာဇသတ္ႏွင့္တစ္ထပ္တည္းျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ မလိုက္ နာမေနရသည့္ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္လည္းျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ က်င့္၀တ္မွ်သာျဖစ္သျဖင့္(ဥပေဒမဟုတ္သည့္အတြက္) မလိုက္ နာ၊မက်င့္ေဆာင္လွ်င္လည္းျဖစ္သည္ဟု အခါခပ္သိမ္းယူဆ၍မျဖစ္ႏိုင္သည္မ်ိဳးရွိပါသည္။ဥပမာ-သတ္မႈ၊ခိုးမႈ၊ကာမဂုဏ္က်ဴးမႈ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္-တို႔သည္ ငါးပါးပဥၥသီပါက်င့္၀တ္သီလႏွင့္ထပ္တူျဖစ္ေနသည့္သေဘာျဖစ္ပါသည္။
×××××××××××××××××××××××××××××××××
ဆရာ၀န္က်င့္၀တ္၊ စစ္သည္က်င့္၀တ္ ၊မီဒီယာက်င့္၀တ္၊ ေရွ႕ေနက်င့္၀တ္၊ တရားသူႀကီးက်င့္၀တ္-စသည္ျဖင့္ရွိပါသည္။
ဆရာ၀န္မ်ားသည္ ဟစ္ပိုကေရးတီးက်မ္းသစၥာကို ေဆးပညာက်င့္၀တ္အျဖစ္ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းရပါသည္။ ေဆးပညာဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္မ်ားတြင္ “ကမာၻတစ္လႊား သမားဟူးရားႀကီးမ်ားကိုသက္ေသထား၍” ဟုဆိုကာ ယင္းသို႔သေဘာရွိေသာ က်မ္းသစၥာမ်ိဳးကိုတိုင္တည္ရြတ္ဆိုရပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံေဆးေကာင္စီဥပေဒပုဒ္မ-၃၀(င)တြင္ ယင္းက်င့္၀တ္က်ိဳးပ်က္ပါက မည္သို႔ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္သည္ကို ေဖာ္ျပထားေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္မ်ား၏က်င့္၀တ္သိကၡာမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရံုးမွ အခါအားေလ်ာ္စြာ စာအုပ္ထုတ္ေလ့ရွိပါ သည္။
ေရွ႕ေနလိုက္ပါသူမ်ားအက္ဥပေဒ(The Legal Practioners Act)ပုဒ္မ-၁၃တြင္ ပညာသည္က်င့္၀တ္(ေရွ႕ေနက်င့္၀တ္) မ်ားကို အတိအလင္းေဖာ္ျပထားၿပီး
ယင္းက်င့္၀တ္က်ိဳးပ်က္ပါက မည္သို႔ အေရးယူျခင္းခံရႏိုင္ေၾကာင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပညာရွင္၊သို႔မဟုတ္-ပညာသည္မ်ားအေနျဖင့္၎တို႔၏အသက္ေမြးမႈဘ၀တြင္ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းအပ္သည့္ က်င့္၀တ္မ်ားသည္ မလြဲမေသြလိုက္နာေစာင့္ထိန္းရမည့္ စည္းကမ္းဥပေဒမ်ားလည္းျဖစ္သည္ကို ေဖာ္ျပလိုရင္းျဖစ္ပါသည္။
×××××××××××××××××××××××××××××××××
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ ျပည္ေထာင္စုတရားစီရင္ေရးဥပေဒတို႔တြင္တရားစီရင္ေရးမူမ်ားကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ အဆိုပါ မူမ်ားကိုေသြဖည္ျပဳလုပ္ပါက မည္သို႔အေရးယူခံရႏိုင္သည္ကို မေဖာ္ျပပါ။ တရားစီရင္မႈတစ္ခုသည္ အဆိုပါမူမ်ားႏွင့္ညီညြတ္ပါ ကမည္သို႔အကာအကြယ္ရႏိုင္သည္ကို မေဖာ္ျပပါ။ အေျခခံဥပေဒ အရ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္မတိုင္မီ၊ ႏိုင္ငံေတာ္တရားရံုးခ်ဳပ္လက္ထက္(၂၀၀၁-ခုႏွစ္)က
“တရားသူႀကီးမ်ားက်င့္၀တ္ႏွင့္ သိမွတ္ဖြယ္ရာမ်ား” အိတ္ေဆာင္စာအုပ္တစ္အုပ္ ျပဳစုထုတ္ေ၀ဖူးပါသည္။(စာအုပ္၀ါ-ဟုသိၾကပါသည္)
ယင္းစာအုပ္တြင္၊ အသံုးလံုး၊ ငေလးလံုး၊ အျမင္ေလးျမင္၊ စြမ္းရည္သံုးရပ္္-စသည့္ ကာလ၊ေဒသ၊ပေယာဂအေလ်ာက္ တရားစီရင္မႈႏွင့္မစပ္ဆိုင္သည္မ်ား ေရာေထြးပါေနေသာ္လည္း ရာဇနီတိ၊ဓမၼသတ္၊အေမးေတာ္ပံုက်မ္း-တို႔မွ မွတ္သားဖြယ္ရာ မ်ားလည္းပါပါသည္။ တရားသူႀကီးက်င့္၀တ္(၁၀)ခ်က္ ကို မႏုသာရက်မ္းမွထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သို႔ေသာ္ ထိုက်င့္၀တ္ မ်ားကို အငယ္ဆံုးတရားသူႀကီးမွအႀကီးဆံုးတရားသူႀကီးအထိ လိုက္နာက်င့္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းရွိမရွိ၊ ယင္းက်င့္၀တ္ကို စံ၊ သို႔မဟုတ္ ေပတံသဖြယ္ထား၍ ထိန္းေက်ာင္းျခင္း၊အေရးယူျခင္း၊ အကာအကြယ္ေပးျခင္း ရွိမရွိ စဥ္းစားဖြယ္ရာရွိပါသည္။
ေသခ်ာေသာအခ်က္မွာ က်င့္၀တ္သီလႏွင့္ညီေသာ တရားသူႀကီးမ်ားကို အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္သကဲ့သို႔ က်င့္၀တ္သီလႏွင့္ မညီေသာ တရားသူႀကီးမ်ားကိုလည္း ဆံုးမသြန္သင္ရန္၊ အေရးယူရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရႊစာလံုးျဖင့္ တစ္ခမ္းတစ္နား ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပထားေစကာမူ “စည္းေႏွာင္အား”မရွိပါက
အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ပါသည္။
××××××××××××××××××××××××××××××××
Professional ဆိုေသာစကားမွာ ေတာ္ေတာ္က်ယ္၀န္းပါသည္။ ပညာရွင္၊ပညာသည္တို႔၏တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မႈသည္ ေလာက၏အက်ိဳးစီးပြားအလို႔ငွာ မိမိတို႔တတ္ကၽြမ္းသည့္ပညာ ျဖင့္ ေလာက၀န္ကိုထမ္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႔ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္သည့္အတတ္ပညာ၊အသိပညာ၊ေကာင္းမြန္ေသာစိတ္ ေစတနာျဖင့္ သစၥာရွိရွိ၊ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ထမ္းေဆာင္ဖို႔လိုပါသည္။ ပညာသည္က်င့္၀တ္ ေသြဖည္က်ိဳးပ်က္ခဲ့လွ်င္ ေက်ာတစ္ရာရင္တစ္ရာ ခတ္၍ၿမိဳင္ရပ္ႏွင္ေစသည့္ထိန္းကြပ္(ထိန္းေက်ာင္း)မႈမ်ိဳးရွိဖို႔လိုသကဲ့သို႔ ပညာသည္က်င့္၀တ္ကို သစၥာသမာဓိ ခိုင္က်ည္စြာျဖင့္ က်င့္သံုးခဲ့လွ်င္လည္း အခြင့္အာဏာပိုင္တို႔ႏွင့္ဆႏၵမညီသည့္တိုင္ ကင္းလြတ္ခြင့္၊ သို႔မဟုတ္ အကာအကြယ္ ရေစသင့္ပါသည္။
တရားစီရင္ေရးပံုရိပ္ႏွင့္ တရားစီရင္မႈနယ္ပယ္၏ ပစၥကၡအေျခအေနကို အထူးတလည္ ေျပာျပဖို႔လိုမည္ မထင္ေတာ့ပါ။
ဤအေျခသို႔ဆိုက္ခဲ့ျခင္းမွာ က်င့္၀တ္သိကၡာေစာင့္စည္းမႈ က်ိဳးပ်က္ျခင္းေၾကာင့္ေလာ၊ သို႔မဟုတ္ က်င့္၀တ္သိကၡာေစာင့္ စည္းမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ခံရျခင္းေၾကာင့္ေလာ၊ သို႔မဟုတ္-ႏွစ္ခုစလံုးေၾကာင့္ေလာ ဆိုသည္ကို ေစာေၾကာႏိုင္၊ သင္ခန္းစာယူႏိုင္ ၾကဖို႔လိုပါသည္။ ယိုယြင္းျခင္း၊ ဆုတ္ယုတ္ျခင္း၊ ပ်က္စီးၿပိဳလဲျခင္းဟူသမွ်တြင္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားစြာ ရွိစၿမဲျဖစ္ပါသည္။
၁၉၉၁ ခုႏွစ္က ေထာက္လွမ္းေရးတပ္ဖြဲ႔၀င္ေရွ႕အစစ္ခံခ်က္ကို သက္ေသခံအျဖစ္လက္ခံခဲ့သည့္ ရဲေနာင္ပါ-၂စီရင္ထံုး မွာသံသယျဖစ္ဖြယ္ရာက်င့္၀တ္သိကၡာက်ိဳးပ်က္မႈ၏အက်ည္းတန္ျပယုဂ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ခံုရံုးတစ္ဖြဲ႔လံုးႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ရျခင္းမွာ က်င့္၀တ္သိကၡာၿခိမ္းေျခာက္ခံရမႈ၏ မလွပေသာျပယုဂ္တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
သားသမီးကို ထိန္းေက်ာင္းဖို႔ အမိအဖကိုယ္တိုင္ အက်င့္သိကၡာေကာင္း ရွိရပါမည္။ အမိအဖက အက်င့္သိကၡာေကာင္း မရွိ၊သားသမီးကိုလည္း ေကာင္းမြန္ေအာင္မထိန္းမေက်ာင္းနိုင္လွ်င္
ရပ္ရြာက ၀င္ေရာက္ထိန္းေက်ာင္းမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ေစာင့္စည္းအပ္သည္ဆိုလွ်င္ က်င့္၀တ္သိကၡာကို မလိုက္နာလွ်င္မေနရသည့္ထိန္းကြပ္မႈရွိဖို႔ လိုပါသည္။စည္းေႏွာင္အားရွိေစ ရပါမည္။
ထို႔အတူ က်င့္၀တ္သိကၡာ ေစာင့္ထိန္းမႈကို အကာအကြယ္ရေစသည့္ အာမခံခ်က္ရွိဖို႔လည္း လိုပါသည္။
က်င့္၀တ္သိကၡာဆိုသည္မွာ ဒန္အိုးဒန္ခြက္ကဲ့သို႔ ပဲေလွာ္ႏွင့္လဲ၍ရသည့္ပစၥည္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
ေျပလြင္ျမင့္
7 daynews journal (8-3-2017)
