ျမန္ဆန္ေသာ တရားစီရင္ေရး
ေမး ။ ။ ဆရာခင္မ်ာ။ အမႈေတြျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ၿပီးေအာင္ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးနည္းလမ္းေျပာေပးပါလား။
ေျဖ။ ။ သက္ဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးမွာ ပါ၀င္သူမ်ား၏ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ အရည္အခ်င္း ကိစၥမ်ားက က်ယ္ျပန္႔လြန္းေတာ့ အဲဒီအပိုင္းေတာ့ က်ေနာ့္အရည္အခ်င္းေလာက္ နဲ႔ မေဆြးေႏြးရဲပါဘူး။ ဆိုလိုတာက ျပသနာတစ္ရပ္ကို ၾကန္႔ၾကာမႈမရွိဘဲ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ လက္တန္းေပးတာေတြ၊ အမိန္႔ လက္တန္းခ်ေပးတာေတြ၊ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ေပးႏိုင္တာေတြကလည္း သက္ဆိုင္ရာဥပေဒပညာရပ္အေပၚႏွံစပ္ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္းႏွင့္ဆိုင္လို႔ပါ။
ဥပေဒပညာရပ္ပိုင္းနဲ႔မဆုိင္ပဲ court practise နဲ႔ဆိုင္တာေလးေတြ ခ်က္ခ်င္း စဥ္းစားမိတာေလးေတာ့ေျဖပါ့မယ္။ မူလရံုးအမႈစစ္ေဆးျခင္း ႏွင့္ဆိုင္တာေလးေတြပါ။ လက္ေတြ႔လည္း ခ်က္ခ်င္းလုပ္လို႔ရမည့္အရာေလးေတြထင္ပါတယ္။
(၁) တရားခြင္တစ္ခုမွာ တရားသူႀကီးကို Laptop တစ္လံုး ၊ တရားခြင္စာေရးကို desktop computer တစ္လံုး၊ printer တစ္လံုး ဆင္ေပးၾကည့္ပါ။
(၂) တစ္ရံုးလံုးအတြက္ မီးစက္တစ္လံုးဆင္ေပးပါ။
(၃) ဦးတုိက္ေလွ်ာက္လႊာေတြတင္ကတည္းက တရားလိုျပသက္ေသစာရင္းကို အမည္၊ အဖအမည္၊ အသက္၊ မွတ္ပံုတင္အမွတ္၊ ေနရပ္လိပ္စာ၊ ယင္သက္ေသသည္ ေဖာ္ျပပါလိပ္စာတြင္ အမွန္တကယ္ေနထို္င္ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာ ရပ္/ေက်း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၏ ေထာက္ခံခ်က္ ပါရွိေအာင္ ေတာင္းရန္။ မပါရင္ ဦးတုိက္ေလွ်ာက္လႊာကို လက္မခံနဲ႕။ ရဲအေရးမပိုင္မႈေတြမွာ ဆင့္စာခ၊ သက္ေသစရိတ္ တစ္ပါတည္းကပ္ခိုင္း။
(၄) ရဲစြဲအမႈေတြမွာ က်င့္ထံုးပုဒ္မ- ၁၇၀ အရ၊ တိုင္တန္းသူ ႏွင့္ သက္ေသခံ၀န္ခ်ဳပ္မပါရင္ ရဲစြဲတင္တဲ့ အမႈေတြလက္မခံရန္။
(၅) ရဲပံုစံ - ၁၀၄ ကို ၿမိဳ႕နယ္ဥပေဒရံုးကတစ္ဆင့္ခ်အပ္။ မခ်အပ္ခင္ သက္ဆိုင္ရာ အမႈလိုက္ဥပေဒအရာရွိကို မည္သည့္ရံုးခ်ိန္းတြင္ မည္သည့္သက္ေသကို တင္ပို႔ ႏိုင္မည္ကို ႀကိဳတင္ညွိႏႈိင္းရန္။
(၆) တရားခံဘက္ သက္ေသစာရင္းတင္ျပလာရင္လည္း သီးျခားတင္သြင္းႏိုင္ရန္ အခ်ိန္ခြင့္ျပဳေပးရန္။ တင္ျပလာသည့္ သက္ေသစာရင္းတြင္ သက္ေသ၏ အမည္၊ အဖအမည္၊ အသက္၊ မွတ္ပံုတင္အမွတ္၊ ေနရပ္လိပ္စာ၊ ယင္သက္ေသသည္ ေဖာ္ျပပါလိပ္စာတြင္ အမွန္တကယ္ေနထို္င္ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာ ရပ္/ေက်း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၏ ေထာက္ခံခ်က္ ပါရွိေအာင္ ေတာင္းရန္။ ဆင့္စာခ၊ သက္ေသစရိတ္ တစ္ပါတည္း ထမ္းေဆာင္ခိုင္းရန္။
(၇) တရားမမႈေတြမွာ ရံုးလက္စြဲ အပိုဒ္ - ၁၅၄( ၃ ) ႏွင့္ အညီ သက္ေသစာရင္း တင္ဖို႔ ရက္ခ်ိန္းတစ္ခုေပးၿပီး ထုိေန႔မွာ သက္ေသစာရင္း ၊ ဆင့္စာခ၊ သက္ေသစရိတ္။ တစ္ပါတည္း ထမ္းေဆာင္တင္သြင္းရန္။သက္ေသစာရင္းတြင္ သက္ေသ၏ အမည္၊ အဖအမည္၊ အသက္၊ မွတ္ပံုတင္အမွတ္၊ ေနရပ္လိပ္စာ၊ ယင္းသက္ေသသည္ ေဖာ္ျပပါလိပ္စာတြင္ အမွန္တကယ္ေနထို္င္ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာ ရပ္/ေက်း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၏ ေထာက္ခံခ်က္ ပါရွိေအာင္ ေတာင္းရန္။
(၈) ဆီေလ်ာ္ေသာအေၾကာင္းမရွိဘဲ သက္ေသတင္ျပရန္ ပ်က္ကြက္သည့္ အမႈေတြမွာ ယင္းသက္ေသကို ပယ္ႏိုင္ခြင့္အာဏာ တရားသူႀကီးကို အပ္ႏွင္းရန္။(ဥပမာ - ျပည္သူ႔ တရားသူႀကီးအဖြဲ႕ဥပေဒပုဒ္မ - ၇၇ ကဲ့သို႔)
(၉) အမႈခ်ိန္းဆိုရာတြင္ အဆိုပါအမႈေခၚမည့္အခ်ိန္နာရီကို အတိအက်ညွိႏႈိင္းသတ္မွတ္ရန္။ ယင္းနာရီအတိုင္းအတိအက် အမႈေခၚရန္။ အမႈေခၚသည့္အခ်ိန္တြင္ သက္ဆိုင္ရာ အမႈသည္၊ ေရွ႕ေနမ်ားပ်က္ကြက္သည့္ ကိစၥမ်ား၊သက္ေသမလာသည့္ကိစၥမ်ားတြင္ က်င့္ထံုးဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္။
(၁၀) ေလွ်ာက္လဲခ်က္ကို စာျဖင့္တင္ျပခြင့္မျပဳဘဲ ႏႈတ္ျဖင့္ တင္ျပေစရန္။
က်န္တာေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိမွာပါ က်ေနာ့္ ဦးေႏွာက္ေသးေသးေလး ႏွင့္ ခ်က္ခ်င္းစဥ္းစားမိတာေလးေျပာတာပါ။ အဲဒီအပိုင္းေလာက္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရင္ပဲ လက္ရွိ အမႈဦးေရကေန ၅၀% ေလာက္ေတာ့ ေလ်ာ့က်သြားမည္ထင္ပါတယ္။
------
ေမး။ ။ computer ႏွင့္ မီးစက္က ဘယ္လိုဆိုင္သလဲဆရာ။
ေျဖ။ ။ တရားသူႀကီးကို Laptop ဆင္ခုိုင္းတာက သက္ေသထြက္ခ်က္ကို တရားသူႀကီးက ကိုယ္တိုင္ေရးရတာ။ မေရးႏိုင္ရင္ ႏႈတ္က ႏႈတ္တိုက္ခ်ေပးရတာ။ လက္ႏွင့္ေရးေနရင္ တစ္နာရီ (၁)ေယာက္ၿပီးေအာင္မနည္းေရးရတယ္။
ေရးရင္း နဲ႔ မေရးႏိုင္ေတာ့ လက္ေရးေတြလည္း မလွေတာ့ဘူး။ အထက္ရံုးတက္ရင္ လက္ေရးဖတ္မရတာေတြလည္းရွိတာေပါ့။
Laptop ႏွင့္ စစ္ၿပီး print out ထုတ္ၾကည့္ပါလား။ တစ္ေန႔ သက္ေသ ၅ ေယာက္စစ္ႏိုင္ရင္ သက္ေသ (၃)ဆ အနည္းဆံုးစစ္လို႔ရတယ္။
ထြက္ခ်က္ကို print ထုတ္။ သက္ေသကို လက္မွတ္ထိုးခိုင္း။ ျပသနာမရွိပါဘူး။
အမိန္႔၊ စီရင္ခ်က္ေရးရင္လည္း အလားတူပါပဲ။ ပတဖ ညႊန္ၾကားခ်က္ - ၁၅၊ ၁၆ ႏွင့္ အညီဆိုရင္ သက္ေသထြက္ခ်က္ အက်ဥး္ ျပန္ေကာက္ရတယ္။ သက္ေသထြက္ခ်က္ ေတြကို computer ႏွင့္ ရို္က္ထားေတာ့ ခ်က္ခ်င္း copy ယူလို္က္ရံုပဲ ။ သံုးသပ္ခ်က္ေရးဖုိ႔၊ စဥ္းစားဖု႔ိ အခ်ိန္ေတြပိုထြက္လာတာေပါ့။
အထက္ရံုးတက္သြားရင္လည္း သက္ေသထြက္ခ်က္အက်ဥ္းျပည့္ျပည့္စံုစံု ပါသြားႏိုင္ေတာ့ မူလရံုး အမႈတြဲေတာင္းေခၚၾကည့္ရတာေတြနည္းသြားမလားလို႔။
ေနာက္တစ္ခုက စက္ထဲမွာ အမိန္႔ပံုစံေတြ သီးျခားဖန္တီးထားလို႔ရေတာ့ အမႈစစ္ေနရင္ အျငင္းပြားမႈတစ္စံုရာေပၚရင္ ခ်က္ခ်င္း ၾကည့္ၿပီး အမိန္႔ခ်လို႔ရတယ္။
တရားခြင္စာေရးကုိ computer ဆင္ေပးရင္ ဘာအက်ိဳးရမလဲဆုိေတာ့ ရံုးသံုးပံုစံေတြကို computerက တိုက္ရုိက္ထုတ္လို႔ရတယ္။ ဒါဆုိ ရံုးသံုးပံုစံေတြ လိုအပ္သည့္ပံုစံ မေလာက္ငတာ။ မလုိအပ္သည့္ပံုစံေတြ ပိုေနတာေတြမရွိေတာ့ဘူး။ စရိတ္သက္သာသြားမယ္။ ပံုစံေတြလည္း သပ္ရပ္ၿပီး ခန္႔ခန္႔ညားညား ရွိသြားမယ္။
ဥပမာ ပံုစံ တစ္ခုတည္းကို (၅)ေစာင္ထုတ္ရမွာဆိုရင္ မွင္ခံနဲ႔ေရးရင္ေတာင္ (၃)ခါေရးရမယ္။ computer နဲ႔ဆိုေတာ့ တစ္ခါတည္းရိုက္ရမယ္။ အခ်ိန္ (၃)ဆသက္သာတာေပါ့။ ဥပမာ- အေရာင္းေၾကာ္ျငာတို႔၊အမိန္႔ - ၂၁၊ နည္း - ၅၄ ၀ရမ္းတို႔ ၾကည့္ပါလား။ ပစၥည္းစာရင္းကို ၃ ခါေလာက္ျပန္ေရးရင္ အျခားအလုပ္ေတြမလုပ္ရေတာ့ဘူး။အဲဒီတစ္ေစာင္ေရးဖို႔ကို အခ်ိန္အေတာ္ေပးရၿပီ။
လခ်ဳပ္စာရင္းေတြလည္း ေန႔စဥ္ၿပီးသည့္ စာရင္းေတြ တစ္ခါတည္း ရိုက္ထားလိုက္ရင္ လခ်ဳပ္သည့္ေန႔က် သက္သက္ အခ်ိန္တစ္ခု ေပးစရာမလုိေတာ့ဘူးေပါ့။ စဥ္းစားမိသေလာက္ပါ။ အက်ိဳးရလဒ္က ဒီထက္မကႏိုင္ပါ။ ေလ်ာ့စရာေတာ့မရွိပါ။
မီးစက္က ေတာ့ဆရာရယ္ရွင္းပါတယ္။ မီးပ်က္မွာစိုးလို႔ေပါ့။
-------
ေမး။ ။ ကုန္က်စရိတ္ကေကာစရာ။
ေျဖ။ ။ ဆရာရယ္ Laptop တစ္လံုး သာမန္ ၄၀၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ၊ desktop computer က ၃၅၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ၊ printer တစ္လံုး ၁သိန္းေက်ာ္ေပါ့။ ဒီေလာက္ကေတာ့ အမႈျမန္ဆန္ေရးႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ မေျပာပေလာက္သည့္ပမာဏပါ။ theory ပိုင္းေတြထက္စာရင္ အမႈျမန္ဆန္ေရးမွာ ပိုမုိထိေရာက္မလားလု႔ိ။
-------
ေမး။ ။ သက္ေသစာရင္းေတြကို တိတိက်က်ေတာင္းခံတာကေကာဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဒါကရွင္းပါတယ္။ ယေန႔တရားရံုးေတြမွာ ၆၅% ႏႈန္းက သက္ေသမလာလို႔ ရံုးခ်ိန္းေပးေနရသည့္ျပသနာပါ။ ဒ့ါ့ေၾကာင့္ အမႈၾကာေနတာ။ သက္ေသစာရင္းကို တိတိက်က်လုပ္ၿပီး ရံုးကဆင့္ေခၚစစ္ေဆးမည္ဆိုရင္ျဖင့္ အမႈျမန္ဆန္ေရးထိေရာက္ မလားလို႔ပါဆရာ။
-----
ေမး။ ။ တရားသူႀကီး သက္ေသပယ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ အပ္ခိုင္းတာကေကာဆရာ။
ေျဖ။ ။ ဆရာရယ္ တစ္ခ်ိဳ႕ မရွိတဲ့သက္ေသကို သက္ေသစာရင္းထဲထည့္ထားတယ္။ လိပ္စာအမွန္လည္း မတင္ျပႏိုင္။ သက္ဆိုင္ရာ အမႈသည္ကလည္း မပယ္။ တရားသူႀကီးက သက္ေသက ပယ္လို႔မရ။ ဒီအတိုင္းၾကည့္ေနတာ ႏွင့္ အမႈၾကာၿပီေပါ့။ အခုမွျပဌာန္းမွာလည္းမဟုတ္ပါဘူး ယခင္ ျပည္သူ႔တရားသူႀကီးအဖြဲ႕ ဥပေဒပုုဒ္မ - ၇၇ မွာျပဌာန္းေပးဖူးပါတယ္။
--
ေမး။ ။ ရံုးခ်ိန္းကို နာရီႏွင့္ေပးဖို႔ဆိုတာကေကာဆရာ။
ေျဖ။ ။ မနက္ ၁၀ နာရီကတည္းက အမႈသည္မစံုလို႔၊ သက္ေသမလာလို႔ ၊ ေရွ႕ေနမလာလို႔ တစ္ေနကုန္ေစာင့္ခိုင္းထားတာထက္စာရင္ နာရီႏွင့္ေပးလိုက္ေတာ့ အမႈေခၚခ်ိန္မရွိတာ ႏွင့္ က်င့္ထံုးမွာပါသည့္ penalty ျပဌာန္းခ်က္ေတြကို သံုးလု႔ိရၿပီေပါ့။
ဘယ္အခ်ိန္လာမွန္းမသိလု႔ိ တစ္ေနကုန္ေစာင့္ခိုင္းထားတာလည္း ပံုစံမက်ပါဘူး။ မေစာင့္ျပန္ေတာ့လည္း အခ်ိန္အတိအက်သတ္မွတ္မထားလို႔ အမႈသည္က ေစာဒကတက္ပါလိမ့္မယ္။
ဒီအတုိင္းပါပဲ သက္ေသလည္း သတ္မွတ္ခ်ိန္မလာရင္ ပ်က္ကြက္တာပဲ ။ ၀ါရမ္းထုတ္ရံုေပါ့။
ေရွ႕ေနေတြဆိုလည္း အျခားအမႈရွိရင္ နာရီေရွာင္ခ်ိန္းၿပီး တစ္ေန႔တည္း ၄/၅ မႈ စစ္လို႔ရတာေပါ့။ ေနာက္မို႔ တစ္မႈတည္း ဘယ္အခ်ိန္ေခၚမလဲမသိလုိ႔ အၾကာၾကီး ေစာင့္ေနရရင္ မျဖစ္သင့္ဘူးထင္လို႔ပါ။
----
( က်ေနာ့္ ဦးေႏွာက္ေသးေသးေလးႏွင့္ စဥ္းစားၾကည့္မိတာပါ။ အျမင္မတူေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါသည္။ ေကာင္းေစခ်င္သည့္ ေစတနာျဖင့္သာျဖစ္ပါသည္။ ရိုေသစြာျဖင့္။)
