စြန္႔ပစ္မႈ(desertion)ကို အေျခခံ၍ ျမန္မာ့ဓေလ့ထံုးတမ္း ဥပေဒအရ "လင္မယားကြာရွင္း ျပတ္စဲေပးေစလိုမႈ" စြဲဆိုပိုင္ခြင့္ရွိမရွိ။
လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းတရားမ်ား
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
ေဒၚခင္ပု ႏွင့္ ေဒါက္တာသာျမ (၁၉၄၉၊ မတစ (တရားလႊတ္ေတာ္) စာ ၂၈၃) စီရင္ထံုး စာမ်က္ႏွာ ၃၁၅ တြင္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအခ်င္းခ်င္းတြင္ လင္ခန္းမယားခန္းသည္ ေအာက္ပါတစ္နည္းနည္း
ျဖင့္ ျပတ္စဲသြားႏိုင္သည္ဟု ျပဆိုထားသည္။
(က) ႏွစ္ဦးသေဘာတူကြာရွင္းျခင္း ။
(ခ) အျပစ္က်ဴ းလြန္သူ လင္ သို႔မဟုတ္ မယားက သတ္မွတ္ကာလၾကာ စြန္႔ပစ္ျခင္း ႏွင့္ စြန္႔ပစ္ခံရသူက လင္မယားျပတ္စဲလိုေသာဆႏၵကို ေဖာ္ထုတ္ေသာေနာက္ပိုင္း အျပဳအမူအရ ျပတ္စဲျခင္း။
(ဂ) ေဖာက္ျပားျခင္း၊ ရက္စက္ျခင္းစသည့္ အိမ္ေထာင္ေရးျပစ္မႈ သက္ေသထင္ရွားျခင္းေၾကာင္း စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာရ တရားရံုးကခ်မွတ္ေသာ ဒီကရီအရ ခြင့္ျပဳေသာ ကြာရွင္းျခင္း ။
စြန္႔ပစ္ခံရသည့္ ကာလအပိုင္းအျခား
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
လင္ေယာက္်ားက မယားအား စြန္ပစ္မႈ - ၃ ႏွစ္
မယားက လင္ေယာက္်ားအား စြန္႔ပစ္မႈ - ၁ ႏွစ္
စြန္႔ပစ္ျခင္းအတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာအခ်ိန္ကာလကုန္ဆံုးသြားသည္ ႏွင့္ ထိမ္းျခားျခင္းပ်က္ျပယ္ျခင္းရွိမရွိ ႏွင့္ စြန္႔ပစ္ျခင္းေၾကာင့္ ထိမ္းျမားျခင္း ပ်က္ျပယ္ရန္လိုအပ္ခ်က္။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
သတ္မွတ္ထားေသာအခ်ိန္ကာလအတြင္း စြန္႔ပစ္ၿပီး ေထာက္ပံ့ျခင္းမျပဳလွ်င္ သို႔မဟုတ္ တစ္စံုတစ္ရာအဆက္အသြယ္မျပဳလွ်င္ ထိမ္းျမားျခင္း မပ်က္ျပယ္ေပ။
စြန္႔ပစ္ျခင္းခံရသူက ထိမ္းျမားမႈကို ပ်က္ျပယ္လိုပါက ပ်က္ျပယ္ႏိုင္ခြင့္ေပးျခင္းမွ်သာ ျဖစ္သည္။
စြန္႔ပစ္ျခင္းခံရသူက -
လင္ခန္းမယားခန္း ျပတ္စဲလိုေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မရွိလွ်င္
သို႔မဟုတ္
စြန္႔ပစ္ျခင္းခံရသူက ကြာရွင္းလိုေသာ အျပဳအမုကို ေဖာ္ျပျခင္းမရွိလွ်င္
လင္ခန္းမယားခန္း မျပတ္စဲေပ။
ေဒၚခင္ပု ႏွင့္ ေဒါက္တာသာျမ (၁၉၄၉၊ မတစ (တရားလႊတ္ေတာ္) စာ ၂၈၃)
စြန္႔ပစ္ျခင္းေၾကာင့္ လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲရန္ တရားရံုးဒီကရီလိုသလား။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
ေဒၚခင္ပု ႏွင့္ ေဒါက္တာသာျမ (၁၉၄၉၊ မတစ (တရားလႊတ္ေတာ္) စာ ၂၈၃) စီရင္ထံုး စာမ်က္ႏွာ ၃၁၅ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အထက္ပါ လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းတရား (၃)ပါးတြင္ အမွတ္စဥ္ (ဂ)၌ တရားရံုးဒီကရီအရ ကြာရွင္းႏိုင္သည့္ အိမ္ေထာင္ေရးျပစ္မႈတြင
္
- ေဖာက္ျပားျခင္း
- ရက္စက္ျခင္း
(၂)မ်ိဳးကိုသာေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ စြန္႔ပစ္ျခင္း မပါသည္ကိုေတြ႔ျမင္ႏို္င္ပါသည္။
တရားရံုးက ကြာရွင္းဒီကရီ ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည့္ အိမ္ေထာင္ေရးျပစ္မႈမ်ားတြင္ စြန္႔ပစ္ျခင္းကို မထည့္ဘဲ သီးျခားေဖာ္ျပထားျခင္းက စြန္႔ပစ္ျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ကြာရွင္းသည့္ ကိစၥ တရား၀င္ေစရန္ ဒီကရီမလိုအပ္မႈကို ညႊန္ျပသည္။ တစ္ဦးက သတ္မွတ္ကာလၾကာ စြန္႔ပစ္ၿပီး က်န္တစ္ဦးက လင္မယားျပတ္စဲလိုေသာ မိမိ၏ဆႏၵကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ေသာအခါ လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲသြားသည္ျဖစ္၍ တရားရံုး၏ ဒီကရီမလို။ (ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ၃၇)
၁၈၇၆ ခုႏွစ္တြင္ စီရင္ေသာ မ(မိ)ႏွင္းႏံု ႏွင့္ ေမာင္(င)ေအာင္ပါ ၂ (SJLB 73) အမႈတြင္
ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အခ်င္းခ်င္းကြာရွင္းျခင္းသည္ တရားရံုးဒီကရီမလိုဘဲ ခိုင္လံုသည္ဟု ျပဆိုထားသည္။ (ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ၃၈)
ေဒါက္တာဧေမာင္က ၄င္း၏ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ တရားဥပေဒက်မ္း (၁၉၇၀ျပည့္ႏွစ္ထုတ္) စာမ်က္ႏွာ ၉၀ တြင္ ေဒၚခင္ပု ႏွင့္ ေဒါက္တာသာျမ စီရင္ထံုးမ်ားကို ရည္ညႊန္းၿပီးေနာက္ စြန္႔ပစ္ျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး လင္မယားျပတ္စဲျခင္းသည္ အႏွစ္သာရအားျဖင့္ ႏွစ္ဦးသေဘာတူကြာရွင္းျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ျပဆိုထားျခင္းသည္ စြန္႔ပစ္ျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး လင္မယားကြာရွင္းေပးရန္အတြက္ တရားစြဲဆိုရန္ မလိုေၾကာင္းျမင္သာေစသည္။
(ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ - ၄၇)
စြန္႔ပစ္ျခင္းကို အေျခခံ၍ လင္မယားကြာရွင္းျပတ္စဲေပးေစလိုမႈစြဲဆုိလွ်င္ မည္ကဲ့သို႔ျဖစ္ႏုိင္သနည္း။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
စြန္႔ပစ္ခံရသူက စြန္႔ပစ္သူအေပၚ လင္မယားကြာရွင္းေပးေစရန္ တရားမစြဲဆိုမီ တရားလိုသည္ လင္မယားကြာရွင္းျပတ္စဲလိုေသာ မိမိဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ျခင္းမရွိပါလွ်င္ အမႈႏိုင္မည္မဟုတ္။
လင္မယားကြာရွင္းေပးေစရန္ တရားစြဲဆိုျခင္းကပင္ တရားလိုသည္ မိမိ၏အဆိုပါဆႏၵကို
ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေကာက္ယူႏိုင္ေစဦး တရားမစြဲဆိုမီေဖာ္ထုတ္ျခင္းမျပဳသျဖင့္ တရားစြဲဆိုရန္အေၾကာင္းသည္ တရားမစြဲဆိုမီ ေပၚေပါက္ရမည္ဟုျပဆိုေသာ 1952 BLR(H.C) 410 စီရင္ထံုးအရ အဆိုလႊာပယ္ျခင္းခံရမည္။
(စကားခ်ပ္။ The cause of action must be antecedent to the institution of the suit.
ဦးဖိုးသီး ႏွင့္ ေမာင္ေက်ာ္ဆင့္ (၁၉၅၂၊ မတစ (လႊတ္ေတာ္) စာ- ၄၁၀)
တရားမစြဲဆိုမီ စြန္႔ပစ္ခံရသူက လင္မယားျပတ္စဲလိုေသာ ဆႏၵကိုေဖာ္ထုတ္လုိက္ပါလွ်င္လည္း လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲသြားမည္ျဖစ္သည္။ထိုသုိ႔ လင္မယားကြာရွင္းေပးေစရန္ တရားရံုး၏ ဒီကရီလိုသည္မဟုတ္။(SJLB 73) တြင္ၾကည့္ပါ။
ထိုသို႔ဆိုလွ်င္ (စြန္႔ပစ္ျခင္းအရ) လင္မယားကြာရွင္းေပးေစရန္ လင္ သို႔မဟုတ္ မယားတြင္ တရားစြဲဆိုခြင့္ မရွိႏိုင္။
(ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ ခဂ)
စြန္႔ပစ္ခံရသူက ပစၥည္းခန္းအေပၚအေရးဆိုလိုလွ်င္ မည္သုိ႔တရားစြဲဆိုမည္လဲ။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
စြန္႔ပစ္သူက လင္မယားျဖစ္ဆဲျဖစ္သည္ဟု ဆိုလာလွ်င္ လင္မယားမဟုတ္ေတာ့ေၾကာင္း ျမြက္ဟေၾကညာေပးရန္ သီးျခားသက္သာခြင့္ဥပေဒပုဒ္မ - ၄၂ အရ တရားစြဲဆိုရန္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
(ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ ခဂ)
(စြန္႔ပစ္ခံရသူက ပစၥည္းခန္းပါအေရးဆိုလိုလွ်င္ )
ဦးဆင္ ႏွင့္ မမေလး ( ၁၉၄၁၊ ရန္ကုန္၊ စာ - ၁၄ ) အမႈမွာကဲ့သုိ႔ တရားလို ႏွင့္ တရားၿပိဳင္တို႔သည္ လင္မယားမဟုတ္ေတာ့ ေၾကာင္း ျမြက္ဟေၾကညာေပးရန္ ႏွင့္ ပစၥည္းခြဲေ၀ေပးေစရန္ တရားစြဲဆိုရန္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။(ဦးျမ၊ ဥပေဒျပသနာအျဖာျဖာ ၊ စာ ၄၇)
ျပစ္မႈဆို္င္ရာဥပေဒပုဒ္မ - ၄၉၇
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
စြန္႔ပစ္ခံရသူ မယားတစ္ဦးက ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳရန္ ရည္ရြယ္လွ်င္ ေနာက္ေယာက္်ား ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒပုဒ္မ - ၄၉၇ မျဖစ္ေစရန္ ပထမလင္အား လင္ခန္းမယားခန္းျပတ္စဲေၾကာင္း မိမိဆႏၵကို တနည္းနည္းျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ျပသၿပီးမွ ထပ္မံထိမ္းျမားလက္ထပ္ျခင္းကို ေဆာင္ရြက္သင့္သည္ဟု ယူဆပါသည္။ ။
TUN MYO HTAY
