ျပစ္မွဳဆိုင္ရာဥပေဒအရ တရားစြဲဆိုသည့္အမွဳမ်ားတြင္ ေတြ႕ၾကဳံရမည့္အာမခံ (Bail ) ကိစၥအေၾကာင္း သိသင့္သည့္အခ်က္မ်ား ဥပေဒဗဟုသုတ။
■ျပစ္မွဳဆိုင္ရာဥပေဒအရလည္းေကာင္း၊ျပစ္မွဳဆိုင္ရာအေထြေထြဥပေဒအရလည္းေကာင္း၊ေဒသႏၱာရဥပေဒအရလည္းေကာင္း၊တရားစြဲဆိုခံရသူ(တရားခံ)အေနျဖင့္ပထမဦးဆုံးတရားရုံးေရွ႔အမွဳစတင္ေရာက္ရွိသည့္ေန႔
၌ၾကဳံေတြ႕ရမည့္ကိစၥသည္သည္အာမခံသို႔မဟုတ္အမွဳအေတာအတြင္းအခ်ဳပ္လြတ္ထုေခ်ခြင့္ျဖစ္ပါသည္။
တရားစြဲဆိုသည္မည္သည့္ပုဒ္မသည္အာမခံေပးနိင္ေသာပုဒ္မျဖစ္သည္။မည္သည့္ပုဒ္မသည္အာမခံမေပးနိင္ေသာပုဒ္မျဖစ္သည္။စသည့္အခ်က္ကိုသူမ်ားအေျပာထက္ကိုယ္တိုင္သိသင့္ပါသည္။သိနိင္ဘို႔ကျပစ္မွဳဆိုင္ရာ
က်င့္ထုံးဥပေဒ( criminal procedure law )၏ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၂)စာတိုင္(၅)တြင္အတိအက်ျပဌာန္းထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။
အာမခံေပးပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္းျပဌာန္းထားသည့္အမွဳမ်ားကိုတရားရုံးမ်ားအေနျဖင့္ျပစ္မွဳဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ-၄၉၆ အရအာမခံမေပးမေနရေပးရပါမည္။
အာမခံေပးပိုင္ခြင့္မရွိေၾကာင္းျပဌာန္းထားသည့္အမွဳမ်ားကိုတရားရုံးမ်ားအေနျဖင့္အာမခံမေပးနိင္ပါ။သို႔ေသာ္တရားခံသည္မိန္းမသား၊ရဟန္းသံဃာ၊အရြယ္မေရာက္ေသးသည့္ကေလးသူငယ္၊အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္သူ၊
က်န္းမာေရးမေကာင္းသူျဖစ္ေၾကာင္းတရားရုံးမ်ားအေနျဖင့္စိစစ္ေတြ႕ရွိပါကဆင္ျခင္တုံတရားအရအာမခံေပးလိုကေပးနိင္ေၾကာင္းျပစ္မွဳဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ-၄၉၇ (၂)အရျပဌာန္းထားပါသည္။
ျပစ္မွဳဆိုင္ရာအထူးဥပေဒအရတရားစြဲဆိုသည့္အမွဳမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍အာမခံေပးနိင္သည့္ပုဒ္မလား/အာမခံမေပးနိင္ေသာပုဒ္မလားဆိုသည္ကိုျပစ္မွဳဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒေနာက္ဆက္တြဲဇယား(၂)တြင္အျခားဥပေဒ
ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာအမွဳမ်ားေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ျပဌာန္းထားပါသည္။ေထာင္ဒဏ္(၃)ႏွစ္ႏွင့္အထက္အျပစ္ေပးနိင္ေသာပုဒ္မျဖစ္လၽွင္အာမခံမေပးနိင္ေသာအမွဳမ်ားျဖစ္ပါသည္။ေထာင္ဒဏ္(၃)ေအာက္အျပစ္ေပးနိင္
ေသာပုဒ္မသည္အာမခံေပးနိင္ေသာအမွဳျဖစ္ပါသည္။
အာမခံေပးနိင္ေသာအမွဳျဖစ္ေစ၊မေပးနိင္ေသာအမွဳျဖစ္ေစတရားရုံး၌အာမခံျဖင့္အမွဳအေတာအတြင္းအခ်ဳပ္လြတ္ထုေခ်ခြင့္ရရန္အတြက္မိမိအားအာမံနိင္သူ(၂)ဦး၏မေရႊ႕မေျပာင္းနိင္သည့္ပစၥည္းမ်ားပိူင္ဆိုင္သည့္အ
ေထာက္အထားမ်ားခိုင္မာစြာတင္ျပေလၽွာက္ထားရပါမည္။
တရားရုံးကအာမခံေပးပါကအာမခံသူမ်ားႏွင့္တရားခံသည္တရားရုံး၏ခံဝန္ခ်ဳပ္တြင္ခံဝန္ခ်ဳပ္ပါသည့္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္- -
(၁)တရားရုံးမွရုံးခ်ိန္းရက္မ်ားတြင္တရားခံလာေရာက္ရန္ကိစၥ။
(၂)ထြက္ေျပးတိန္းေရွာင္ျခင္းမျပဳရန္ကိစၥ။
(၃)သက္ေသမ်ားကိုမဖ်က္စီးရန္ကိစၥ။
(၄)ေနာက္ထပ္ျပစ္မွဳမျဖစ္ပြားရန္ကိစၥ။ တို႔ကိုတာဝန္ယူရပါမည္။
တရားရုံးမ်ားအေနျဖင့္အာမခံသူမ်ားတာဝန္ယူနိင္မွသာေငြက်ပ္မည္၍မည္မၽွခံဝန္သူ(၂)ဦးျဖင့္တရားခံအားအာမခံေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။
အာမခံလိုက္ေပးသူမ်ားသည္မိမိတို႔အာမခံသည့္တရားခံသည္ခံဝန္ခ်ဳပ္ပါစည္းကမ္းခ်က္မ်ားေဖာက္ဖ်က္ျခင္း၊ထြက္ေျပးတိန္းေရွာင္ပါကအာမခံသူမ်ားသည္တရားရုံး၏ခံဝန္ခ်ဳပ္ပါေငြေၾကးကိုေပးေလၽွာ္ရမည္။
မေပေလၽွာ္နိင္ပါကျပစ္မွဳဆိုင္ရာက်င့္ထုံးဥပေဒပုဒ္မ၅၁၄ အရတရားစြဲဆိုခံရမည္ျဖစ္ပါသည္။
အာမခံမေပးနိင္ေသာအမွဳျဖစ္ပါကတရားရုံးအေနျဖင့္အာမခံကိုေပးလိုကေပးနိင္ပါသည္။မေပးလိုပါကအာမခံေလၽွာက္ထားလာသည့္ေလၽွာက္လႊာအားျငင္းပယ္နိင္ပါသည္။
အာမခံေလၽွာက္ထားမွဳအားျငင္းပယ္ပါကတရားခံအားရီမန္(ခ်ဳပ္မိန္႔)(Remand )ေပးရပါမည္။
အာမခံကိုျငင္းပယ္ပါကတရားခံအေနျဖင့္အထက္တရားရုံးမ်ား၌ျပင္ဆင္မွဳ၊အေထြေထြေလၽွာက္ထားမွဳမ်ားေလၽွာက္ထားပိုင္ခြင့္ဥပေဒအခြင့္အေရးရွိပါသည္။
တရားခံျဖစ္သူသည္ခံဝန္ခ်ဳပ္ေဖာက္ဖ်က္ပါကတရားရုံးသည္တရားခံအားအားအာမခံျပန္လည္ရုပ္သိမ္း၍အခ်ဳပ္ျဖင့္အမွဳအားဆက္လက္ရင္ဆိုင္ေစနိင္ပါသည္။
တရားခံအားအာမခံသူႏွစ္ဦးမွအာမခံရာတြင္အာမခံသူႏွစ္ဦးသည္မိမိတို႔ပိုင္ဆိုင္သည့္မေရႊ႕မေျပာင္းနိင္သည့္ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္လက္ဝယ္ရွိမွဳမွန္မမွန္ကိုတရားသူႀကီးသည္တင္ခ်က္မ်ားအေပၚသံသယျဖစ္ပါကမိမိလက္ရွိဘီ
လစ္အားကြင္းဆင္းစစ္ေဆးၾကည့္ရွဳရန္ညႊန္ၾကားနိင္ပါသည္။
အထက္ပါအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကိုဖတ္ရွဳ၍"အာမခံ"ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ဗဟုသုတအနည္းႏွင့္အမ်ားရ႐ိွလိမ့္မည္ဟုယုံၾကည္ပါသည္။
