ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္(circumstantial evidence)အေၾကာင္းဥပေဒဗဟု၊သုတ။
●အမွဳမ်ားစစ္ေဆးသည္ဆိုရာတြင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္နိင္ရန္အတြက္သက္ေသခံခ်က္မ်ားရယူျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သက္ေသခံခ်က္ဆိုရာတြင္(၃)မ်ိဳးခြဲျခားနိင္ပါသည္။
၁။ ။ႏုတ္သက္ေသခံခ်က္။(oral evidence )
၂။ ။စာတမ္းအမွတ္အသားသက္ေသခံခ်က္။ (Documentary evidence )
၃။ ။ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္။ (circumstantial evidence ) တို႔ျဖစ္ပါသည္။
ႏုတ္သက္ေသခံခ်က္ဆိုသည္မွာမွဳခင္းကိစၥမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ျမင္ေတြ႕ၾကားသိသူမ်ားမွႏုတ္ျဖင့္တရားရုံး၌သက္ေသခံခ်က္ေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္။
စာတမ္းအမွတ္အသားသက္ေသခံခ်က္ဆိုသည္မွာမွဳခင္းကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍စပ္ဆိုင္သည္ဆိုေသာစာရြက္စာတမ္းမ်ားကိုတရားရုံးတြင္သက္ေသခံတင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္ဆိုသည္မွာႏုတ္သက္ေသခံခ်က္ႏွင့္စာတမ္းအမွတ္အသားသက္ေသခံခ်က္မ်ားမဟုတ္သည့္အျခားသက္ေသခံခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။
ဥပမာ●●●အခ်င္းျဖစ္အရပ္ေဒသသို႔တာဝန္ရွိရဲကသြားေရာက္စစ္ေဆးၾကည့္ရႈရာ၌ေတြ႕ရွိသည့္စစ္ေဆးခ်က္မ်ား။
● ၊ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္ရာတြင္အသုံးျပဳခဲ့သည့္လက္နက္မ်ား။
●ဓာတုေဗဒနည္းျဖင့္စစ္ေဆးေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား။
●ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္မွဳေၾကာင့္ရရွိသည့္ဒဏ္ရာမ်ား။
ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္သည္အေၾကာင္းခ်င္းရာမ်ားျဖစ္သည့္အျဖစ္အပ်က္ကိုကိုယ္တိုင္ျမင္ေတြ႕သည္ဆိုသည့္သက္ေသမ်ား၏အစစ္ခံခ်က္ကဲ့သို႔ပင္ခိုင္မာလုံေလာက္ပါသည္။
မ်က္ျမင္သက္ေသမရွိေသာအမွဳမ်ား၌ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္ျဖင့္ပင္တရားခံအားအျပစ္ေပးနိင္ပါသည္။သို႔ေသာ္ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္မ်ားမွာကြင္းဆက္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုဆက္စပ္မွဳရွိရပါမည္။လိုအပ္ေသာကြင္းဆက္
မ်ားျပည့္စုံျခင္းမရွိလၽွင္တရားခံအားအျပစ္ေပးနိင္မည္မဟုတ္ပါ။သံသယအက်ိဳးကိုတရားခံအားခံစားခြင့္ျပဳရပါမည္၊
မွတ္ခ်က္●●●ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္ျဖင့္အမွဳတစ္ခု၏အမွား၊အမွန္ကိုေဖၚထုတ္ေပးနိင္သည့္အတြက္ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္သည္အလြန္အေရးႀကီးေသာသက္ေသခံခ်က္ျဖစ္ပါသည္။သို႔ေသာ္အမွဳစစ္ရဲအရာရွိမ်ား
သည္အေရးပါသည့္ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္မ်ားကိုေစတနာထားအပင္အပန္းခံမရွာေဖြ၊မေဖၚထုတ္ဘဲစားပြဲေပၚ၌သာအမွဳသည္မ်ားေခၚလာေပးသည့္သက္ေသမ်ားကိုစစ္ေဆး၍အမွဳတည္ေဆာက္ၿပီးတရားစြဲ
ရုံးတင္ေနၾကသည္ကိုအျမဲလိုလိုေတြ႕ျမင္ေနရပါသည္။ဒါေၾကာင္းလည္းအမွန္မျဖစ္သည့္အမွဳကိုတရားရုံးမ်ားကဆုံးျဖတ္သည့္အခါ၌လည္းအမွန္မဟုတ္ဘဲဆုံးျဖတ္ေနရပါ သည္။အမွန္သိေနသူကာယကံရွင္မ်ားအေန
ျဖင့္အမွန္မဟုတ္ေသာဆုံးျဖတ္မွဳျပဳသည့္တရားရုံးမ်ားအေပၚအားကိုးခ်င္စိတ္မ်ားေလ်ာ့နည္းလာရပါသည္။တရားေရးမ႑ိဳင္ကိုလည္းထိခိုက္ေစပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ပတ္ဝန္းက်င္သက္ေသခံခ်က္မ်ားရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ၾကဘို႔လိုပါသည္။
